تعمیر لپ تاپ و چند تریک ساده

اما نگران نباشید، چون بیشتر مشکلاتی که برای لپتاپ ها پیش می آید را خودتان می توانید به سادگی برطرف کنید. اگر به طرز معقولانه ای جرات ( و اعتماد به نفس)کافی دارید، و می دانید که لپتاپتان به هر حال سر از قبرستان وسایل دور ریختنی در خواهد آورد، چرا حالا که قرار است پول بدهید و دستگاه جدیدی بخرید، رو خودتان سرایه گذاری نکنید؟ در اینجا چند نکته که حاصل تجربیات خودم از تعمیر لپتاپ در 10 سال گذشته هستند را با شما در میان می گذارم.

اخطار!

• دقیق باشید. اگر دستگاهتان هنوز گارانتی دارد، بگذارید تولیدکننده با هزینه خودش آن را تعمیر کند.
• به یاد داشته باشید که لپتاپ یک دستگاه الکترونیکی است و ور رفتن با هر دستگاهی که با برق کار می کند می تواند خطرناک باشد جز درصورتیکه  آشنایی اولیه برای کار کردن با برق را دارید، این کار را به عهده متخصصش واگذار کنید. معمولا (اما نه همیشه)، لپتاپ ها از طریق متغیرهای خارجی برق می گیرند و با ولتاژی بین 15-20 ولت کار می کنند، پس خطر جدی نیست. اما بازهم قطعات ولتاژ بالایی در داخل دستگاه قرار دارند (مثل اینورتر ال سی دی) که می تواند شما را دچار برق گرفتگی کند. همه جوانب احتیاط را رعایت کنید؛ دستگاه را کاملا از برق بکشید، باتری را هم دربیاوید، و شاید لازم باشد چند روز بگذارید کنار بماند تا تمامی شارژ ذخیره شده اش خالی شود.
• شاید لپتاپ نتواند به شما آسیب بزند، اما شما راحت می توانید آن را خراب کنید. حتی اگر دست و پا چلفتی هم نباشید، جریان آزاد برق و الکتریسیته ساکن ، تراشه ها را در یک لحظه خراب می کنند، بنابراین از حفاظ ضد استاتیک استفاده کنید.
• اگر واقعا از کاری که قرار است بکنید سر در نمی آورید، بگذارید کسی که ماهرتر است تعمیرات را انجام دهد؛ ور رفتن با دستگاهی که آسیب دیده است می تواند یک مشکل جزئی را به یک مساله بزرگ تبدیل کند که دیگر قابل تعمیر نباشد. اگر مطمئن هستید که باید ادامه دهید، مسئولیت هرکاری که می کنید به عهده خودتان است؛ اگر گند زدید چیزی را گردن من نیاندازید!

1. بک آپ بگیرید

   اگر دستگاهتان هنوز کار می کند، قبل از شروع از تمام اطلاعات هارد درایو (یا حداقل از اطلاعات مهمتان) بک آپ بگیرید. هرچیزی در My documents  ( و یا Documents لپتاپ های لینوکس) را روی یک فلش یو اس بی و یا یک دی وی دی بریزید. اگر دستگاهتان آنقدر خوب کار نمی کد که بتوانید بک آپ بگیرید، شاید بتوانید بااستفاده از یک سی دی یا فلاپی استارتاپ راهش بیاندازید (یادتان می آید چطوری؟) و سپس پوشه ها را کپی کنید و تمام. (یک نکته بدردبخور دیگر: اگر با لینوکس آشنایی دارید، شاید بتوانید با استفاده از  live CD لینوکس، راه اندازی را انجام دهید، پارتیشن ویندوز را نصب کنید، و سپس پوشه ها را رو یک درایو اکسترنال درون خود لینوکس بریزید). اگر 100% مطمئن هستید که درایو سالم است، بهتر است آن را دربیاورید و قبل از اینکه به سراغ تعمیر بقیه قطعات بروید، یک جا امن بگذارید. معمولا باید بتوان هارد درایو یک دستگاه را در دستگاه دیگری باز کرد اما احتمالا نمی توانید یک دستگاه را با هارد درایو دیگری راه اندازی کنید.
   نکته ای که هست این است که اقدام به گرفتن بکاپ تنها در زمان مواجه با خرابی، خیلی مسخره است. به بک آپ گرفتن منظم عادت کنید. شرکت ها نرم افزاری گاهی هر شب از داده هاشان بک آپ می گیرند. از آنجایی که من در خانه کار می کنم، همیشه حواسم هست حداقل هفته ای یکبار از پوشه اسناد (documents) بک آپ بگیرم. کلا یک دقیقه طول می کشد تا همه چیز را رو حافظه فلش کپی کنم و بک آپ هفته قبل دوباره رونویسی شود. سعی کنید رایانه تان را طوری سازماندهی کنید که چیزهایی که معمولا همیشه تغییری درشان ایجاد می کنید، یک جا باشند تا سریعتر کپی انجام شود. چیزهایی که دیر به دیرتر تغییر می کنند ( مثل پوشه عکس ها و آهنگ ها) را می توانید هر چند وقت یکبار بک آپ بگیرید. یادتان باشد می توانید از چیزهایی مثل ام پی تری پلیر برا ذخیره کردن فایل های رایانه ای و آهنگ ها استفاده کنید، بنابراین در مواقع لزوم این دستگاه ها هم فضا ذخیره سازی دم دستی بدرد بخور هستند. یک کار خوب دیگر این است که یک جا دیگر هم یک نسخه از بک آپ داشته باشید. مثلا یک کپی از فلش درایو حاوی پوشه های رایانه خانه را در کشو میز محل کارتان داشته باشید. اینگونه از خطرهایی مثل دزدی و یا آتش سوزی هم در امان هستید. شبکه های ابری بسیار زیاد و متفاوت، امن، و ارزان (مثل S3 آمازون، گوگل درایو، و آی کلود اپل) هم هستند که می توانید برای بک آپ اینترنتی داده هایتان از آن استفاده کنید.

2. همیشه یک فضا ذخیره سازی فیشی (پلاگین) دم دست داشته باشید

   تقریبا هر لپتاپ مدرنی چند جای ورودی یو اس بی دارد و اتصال هرگونه صفحه کلید خارجی، موس، مانیتور، دوربین، هارد درایو، و غیره. ساده است. بسیاری لپتاپ ها ورودی کارت PCMCIA  (یک کارت باریک یک طرفه) دارند که می توانید در آن کارت وای فای جدید و یا یو اس بی را وارد کنید. اگر نقص واضحی برای لپتاپتان پیش بیاید، ساده ترین، ارزان ترین، و راحت ترین "تعمیری" که می توانید انجام دهید، اغلب روی آوردن به یک دستگاه خارجی است. بنابراین، اگر برای مثال صفحه کلید از کار افتاد، می توانید از صفحه کلید یو اس بی دار که از طریق پورت وصل می شود، استفاده کنید. اگر کارت صوتی کار نمی کند، می توانید از آیمیک گریفین (یک کارت صدا خارجی که به ورودی یو اس بی وصل می شود) استفاده کنید. اگر مودم از کار افتاد، از کارت مودم یو اس بی دار که در ورودی PCMCIA قرار دارد استفاده کنید. اگر ورودی های یو اس بی از کار افتادند، ورودی یو اس بی کابلی بگیرید و آن را به ورودی یو اس بی دیگری وصل کنید؛ اگر همه ورودی یو اس بی هاتان از کار افتاده اند، کابل یو اس بی PCMCIA بگیرید. معمولا اینطور قطعات جانبی را می توانید با چند دلار از سایت eBay خریداری کرده و در عرض چند ثانیه و بدون اینکه لازم باشد رایانه را باز کنید یا چیزی را خراب تر کنید، خودتان راهشان بیاندازید. کار تمام است.

3. با قسمت های مختلف لپتاپتان آشنا شوید

   کاملا قابل درک است که اغلب کاربران لپتاپ ها تمام زمانی که پشت دستگاه هستند را صرف زل زدن به صفحه نمایش و صفحه کلید می کنند. اما اگر یک لحظه وقت بگذارید و زیر لپتاپتان را نگاه کنید خواهید دید که نیم جین درپوش پلاستیکی که با یک یا دو پیچ محکم شده اند، به شما اجازه دسترسی به قطعات مختلفی را می دهند که ممکن است خراب شده و احتیاج به تعمیر یا تعویض داشته باشند. بطور کلی شما می توانید باطری، هارد درایو، و هرگونه کارت حافظه اضافی را در بیاورید و همچنین شاید بتوانید فن سی پی یو را هم تعویض کنید –و همه را بدون آنکه وارد قسمت داخلی لپتاپ شده باشید انجام دهید.
   چند سال پیش وقتی هارد درایو لپتاپ نسبتا جدیدم خراب شد، به تعمیرگاه برده و هزینه زیادی برایش کردم که شامل باز ردن درایو خراب و جایگزین کردنش با درایو جدید می شد که احتمالا یک دقیقه زمان برد. کمی بعد فهمیدم که همان کار را می توانستم خودم با باز کردن چند پیچ زیر لپتاپم انجام دهم. اینکه شماره مدل قطعه را در گوگل و یا eBay  وارد کنم و یکی بر ای خودم سفارش دهم، خیلی راحت بود و یک چندم هزینه ای که به تعمیرکار دادم برایم هزینه بر می داشت.
   چند دقیقه برای خواندن دفترچه راهنمایی که همراه لپتاپتان آمده وقت بگذارید. ببینید زیرش چه درپوش هایی دارد و به چه چیزهایی به راحتی دسترسی داشته و می توانید تعمیر یا تعویض کنید.
   برخی از قطعات دستگاهتان از طریق این درپوش ها قابل دسترسی نیستند و کاملا هم واضح است که اگر قطعه ای که می خواهید عوضش کنید ر دسترس نبود، چگونه لپتاپ را باز کنید. وقتی شروع به باز کردن پیچ های بدنه اصلی کردید، همه چیز باید با دقت انجام شود؛ اگر پیچ اشتباهی را باز کنید، یکدفعه می بینید که کل لپتاپ توی دستانتان وا رفت. برخی لپتاپ ها روکش پلاستیکی دارند (که همیشه روی صفحه نمایش ها هست و بعد از باز کردن چند پیچ که در قسمت بالا و پایین زیر پوشش های پلاستیکی پنهان شده اند، می توانید آن را بردارید). بعضی ها از این روکش ها رو دکمه خاموش و روشن (پاور) و در اطراف صفحه کلید دارند. اگر با دقت نگاه کنید چند تو رفتگی در جاهایی که باید پیچ گوشتی را فرو کنید خواهید دید. اما اگر اشتباه کنید و نقاط اشتباهی را بکشید یا فشار دهید، ممکن است خرابی بدی به بار بیاورید. قبل از آنکه آغاز به اوراق کردن دستگاه کنید، در  اینترنت و در سایت های تعمیرات لپتاپ به دنبال فیلم های آموزشی درباره اینکه دقیقا چگونه لپتاپ را باز کنید و به قطعه مورد نظر دست پیدا کنید، بگردید. به خاطر داشته باشید که بعضی کارخانه ها (مثل اپل) در مورد تعمیر دستگاهایشان خیلی سخت گیرند که تعمیر لپتاپ هایشان غیر ممکن باشد تا شما را مجبور به خریدن دستگاه جدید کنند. کتابخوان های سونی صفحه نمایش شدیدا شکننده دارند که جدا کردنشان غیرممکن است؛ حتی باطری هایشان خیلی محکم چسب زده شده اند و تکان دادنشان غیرممکن است. بهرحال همیشه می توانید ویدیو آموزشی مفیدی در یوتیوب پیدا کنید که نشان دهد چطور می توانید قطعه مورد نظرتان را تعمیر کنید. اگر دستگاهتان کلا خراب شده است، با دست به کار شدن برای تعمیر چیزی را از دست نمی دهید- بلکه تجربه آموزنده ای هم برایتان خواهد بود و در نهایت اتفاقی که می افتد این است که شما می مانید و یک مشت خرت و پرت غیر قابل تعمیر (مثلا خودم وقتی کتابخوان الکترونیکی ام را از هم باز کردم، یاد گرفتم که این دستگاه ها چطور کار می کنند).

4. راجع به علائم خرابی در گوگل جست و جو کنید

   اگر دقیقا مشکل لپتاپتان مشخص نیست، علائم را در گوگل بنویسید. من همینطوری فهمیدم که اینورتر  ال سی دی یکی از لپتاپ هایم باید عوض شود. صفحه نمایش پرش داشت و گاهی هم سیاه می شد اما با این حال نوشته ها واضح خوانده میشدند. من که از خطرت تعویض اینورتر خبر داشتم (چون قطعه ایست که ولتاژ بالایی دارد)، احتیاط را رعایت کردم و سپس چند پیچ را از قسمت زیر مانیتور لپتاپ باز کردم و به داخل دسترسی یافتم. سفارش یک قطعه جدید از eBay ساده و ارزان بود و در عرض 30 دقیقه تعویض انجام شد.از اینکه بدون هیچ زحمتی یک دستگاه دور انداختنی را به یک دستگاه نسبتا نو تبدیل کرده بودم، هیجان زده و خوشحال بودم. و حالا بعد از تقریبا  سال، این دستگاه تعمیر شده هنوز خیلی خوب کار می کند.

5. قطعه جدید پیدا کنید

   وقتی متوجه شدید مشکل لپتاپتان از کجاست، احتمالا باید یکی دو قطعه را عوض کنید. وقتی دارید تعمیرات انجام می دهید، درست جا گذاشتن قطعه 50 درصد از اهمیت کار را به خود اختصاص می دهد. با فرض بر اینکه به قطعه موردنظر دسترسی پیدا کرده باشید، جا گذاشتن قطعه جدید راحت تر از چیزی است که بنظر می آید. قطعاتی که بیشتر مواقع خراب می شوند، همان هایی هستند که زیر روکش های پلاستیکی زیر لپتاپ پنهان شده اند. خیلی راحت شماره قطعه را بخوانید و آن را در گوگل یا eBay وارد کنید و ببینید چه چیزی پیدا می کنید. اغلب قطعات اصلی تولید شده توسط خود سازنده اصلی را پیدا می کنید، شاید هم مشابه های ارزان تر شرکت های دیگر را. در eBay قطعات دست دوم دستگاه های اوراق شده را هم پیدا خواهید کرد. همچنین تعداد زیادی لپتاپ خراب در eBay هست که می توانید یکی که دقیقا هم مدل دستگاه خودتان است بخرید و یک مجموعه کامل از قطعاتی که شاید در تعمیرات لازمتان شود را داشته باشید و دیگر هیچوقت نگران پیدا کردن یک قطعه خاص نباشید. اینطوری قطعات زاپاس را برای تعمیرات آینده در اختیار دارید.

6. وقتی قطعه جدید را جا میگذارید حواستان را جمع کنید

   معمولا قطعات اصلی لپتاپ عمر مشخصی دارند و طوری طراحی شده اند که تعویض شوند. برای مثال چیزی شبیه به صفحه کلید لپتاپ به شکل ساده ای به مادربورد وصل هستند که خودتان می توانید راحت گیره اش را جدا کنید؛ اما سر جایشان لق نمی زنند. البته به این معنی نیست که قطعات کامپیوتری خیلی قوی هستند؛ اغلب خیلی ساده خراب می شوند و حتی تحمل تعمیرات را هم ندارند. حتی اگر خیلی با دقت هم کار کنید برخی قطعات (کارت حافظه، برای مثال) بخاطر نوسانات برق هم خراب می شوند. اول در گوگل به اندازه کافی راجع به قطعه ای که می خواهید جا بگذارید خوب مطالعه کنید و ببینید باید چگونه جوانب احتیاط را رعایت کنید. عجله نکنید، رایانه تان فرار نمی کند.
   تعویض قطعات مکانیکی لپتاپ سخت تر است و نیازمند مهارت فنی و کمی چابکی است. مثلا لپتاپ هایی که زیاد باز و بسته می شوند بیشتر دچار خرابی لولا می شوند. تعویض اینجور قطعه ها پیچیده است؛ یعنی لازم است کلی پیچ و قطعه های تزئینی را باز کنید و احتمال آسیب زدن به لپتاپتان خیلی زیاد است. آرام پیش بروید، صبور باشید، و از هر مرحله عکس های واضح و شفافی بگیرید تا موقع سرهم کردن دستگاه بدانید دقیقا جای هرچیز کجاست.

7. چه چیزی باعث خرابی می شود؟

   اگرچه احتمالا تولید کننده ها دستگاه ها را طوری طراحی نمی کنند که فرسوده و خراب شود (رایانه ها بعد از چند سال چه شما ازشان استفاده بکنید یا نکنید، خودشان را خراب می کنند)، اما لپتاپ ها به آن خوبی که سالها پیش ساخته می شدند، نیستند. حال که افراد بیشتر و بی تجربه تری مورد استفاده قرار می گیرند، از کار افتادگی هم بیشتر شده است. بنابراین اینکه بدانید لپتاپتان چه زمانی و تحت چه شرایطی بیشتر در معرض خطراست، باعث می شود بیشتر مراقب باشید و نگذارید یک سری مشکلات مشخص رخ دهد.

مثلا من نویسنده ام و در روز ساعات زیادی از لپتاپم استفاده می کنم. اصلا جای تعجبی ندارد که صفحه کلید لپتاپ جدیدم در عرض چند سال خراب شد ولی دستگاه تایپ قدیمی خانه مان اصلا هیچ تغییری نکرده بود. لپتاپم را با هزینه خیلی زیادی به خوبی تعمیر کردم ولی چند سال بعد دوباره ازم بود همان کار را بکنم. ایندفعه متوجه موضوع شدم؛ اینک صفحه کلید لپتاپ به مقاومت صفحه کلید جداگانه کامپیوترهای سنتی نیست و برای کار صنعتی طراحی نشده است. بنابراین دفعه بعدی که لپتاپ خریدم، یکی صفحه کلید ارزان قیمت جداگانه هم خریدم (که خیلی خوش دست تر هم هست) و حالا لپتاپم را روی میز می گذارم و به جای وزن کل لپتاپ، تنها صفحه کلید جداگانه را روی پایم قرار می دهم، صفحه کلید لپ تاپم هم دست نخورده سر جایش هست. حالا اگر صفحه کلیدم را خراب کنم، هر بار تعویض فقط 5 دلار هزینه دارد. (از صفحه نمایش و موس جداگانه هم به همین ترتیب می توانید بهره ببرید. حالا لپتاپتان تمام طول روز برای خودش روی میز نشسته و تنها چند قطعه جانبی به آن متصل است. شاید با خودتان بگویید خب چرا رایانه سنتی نخرم اما پاسخ این است که به روز کردن و تعمیرات لپتاپ خیلی راحت تر است.

اگر در eBay به دستگاه های کار کرده و خراب نگاه کنید به یک دلیل دیگر مرگ و میر لپتاپ ها پی خواهید برد (خرابی به دلیل ریختن مایعات در صدر فهرست قرار دارد). اگر یکبار یک فنجان قهوه روی صفحه کلید بریزید و متوجه شوید که دیگر کار نخواهد کرد، سعی خواهید کرد که با فاصله از لپتاپتان چیزی بنوشید. خرابی ورودی یو اس بی هم خیلی رایج است و بیشتر به دلیل فشار دادن فلش درایو در جهت سر و ته اتفاق می افتد. درست است که ورودی یو اس بی قرار است مقاوم بوده و سریع درایو را بپذیرد و پخش کند اما دیگر خراب نشدنی که نیست. حواستان باشد که ورودی هایی که فلش یا هرچیز دیگری را به آنها وارد می کنید، مستقیما به صفحه مدار لپتاپ متصل هستند و اگر چیزی را محکم به آنها بفشارید ، اتصالات را خواهید شکست. پس کمی با دقت و محترمانه با لپتاپتان برخورد کنید، او هم از طریق سالها خدمت رسانی وفادارانه برایتان جبران می کند. من یک لپتاپ توشیبا از سال 1996 دارم که هنوز هم خوب کار می کند؛ اگر ENIAC برنامه فایرفاکس را اجرا می کرد، همین حالا هم از آن استفاده می کردم.