سیستم‌های فاضلاب ساختمان برای تخلیه صحیح پسماندها و جلوگیری از انتشار بوی نامطبوع اهمیت زیادی دارند. یکی از روش‌هایی که به تحقق این هدف کمک می‌کند، استفاده از ونت است. ونت فاضلاب نقش مهمی در تعادل فشار هوا در سیستم‌های فاضلاب و تسهیل جریان فاضلاب ایفا می‌کند. در این مقاله به بررسی انواع ونت، نحوه عملکرد، مشکلات رایج و راه‌حل‌های آن‌ها خواهیم پرداخت.
آنچه در ادامه می‌خوانیم:
ونت چيست؟
ونت یا هواکش، به هر نوع دریچه یا مجرایی گفته می‌شود که به منظور تهویه هوا و ایجاد جریان هوا در یک فضا استفاده می‌شود. در ساختمان‌ها، ونت‌ها نقش مهمی در تامین هوای تازه، خارج کردن هوای آلوده و تنظیم فشار هوا ایفا می‌کنند. در سیستم‌های فاضلاب، ونت‌ها از ایجاد خلا در لوله‌ها جلوگیری کرده و از سیفوناژ آب درون سیفون‌ها ممانعت خواهند کرد. انواع مختلفی از ونت مانند ونت‌های فاضلاب، ونت آشپزخانه، ونت‌های خودرو و ونت‌های صنعتی وجود دارد که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. در اغلب مواقع خروجی ونت در ساختمان روی پشت بام قرار می‌گیرد.
انواع سيستم ونت فاضلاب
ونت فاضلاب یا هواكش فاضلاب، عنصری حیاتی در سیستم لوله کشی ساختمان است. این هواکش‌ها نقش مهمی در جلوگیری از سیفوناژ، ایجاد تعادل فشار و جلوگیری از انتشار بوی بد فاضلاب ایفا می‌کنند. سيستم ونت به طور کلی به 3 دسته اصلی تقسیم می‌شود:
ونت خشک (Vent Stack)
ونت خشک یا هواکش خشک، لوله‌ای است که به صورت عمودی از پایین‌ترین نقطه سیستم فاضلاب تا بالای ساختمان امتداد می‌یابد. این نوع ونت به‌طور مستقیم با آب در تماس نیست و تنها وظیفه آن تامین هوای مورد نیاز برای سیستم فاضلاب است.
ونت تر (Vent Wet)
ونت تر یا لوله هواكش تر، لوله‌ای است که هم به‌عنوان مسیر خروج هوا و هم به‌عنوان مسیر خروج آب عمل می‌کند. این نوع ونت معمولا در طبقات بالاتر ساختمان و در نقاطی که امکان نصب ونت خشک وجود ندارد، استفاده می‌شود.
ونت جریان هوا (Air Vent)
ونت جریان هوا یا هواکش جریان هوا، نوعی ونت کوچک است که در نقاطی از سیستم فاضلاب نصب می‌شود که نیاز به ورود هوا به سیستم وجود دارد. این نوع ونت معمولا در سیفون‌ها و اتصالات استفاده می‌شود و نقش مهمی در جلوگیری از ایجاد خلا در سیستم دارد.
در جدول زیر مقایسه این 3 نوع سیستم اصلی ونت توالت به همراه مزایا معایب هر یک را مشاهده می‌کنید.
| نوع ونت |
مزایا |
معایب |
کاربردهای معمول |
ونت خشک |
عملکرد قابل اعتماد، جلوگیری از سیفوناژ، کاهش بوی بد |
هزینه نصب بالا، نیاز به فضای بیشتر |
ساختمان‌های مرتفع، سیستم‌های فاضلاب پیچیده |
ونت تر |
هزینه نصب کمتر، امکان استفاده در فضاهای محدود |
احتمال ایجاد صدا و لرزش، احتمال انتشار بوی بد |
طبقات بالاتر ساختمان‌ها، فضاهای محدود |
ونت جریان هوا |
اندازه کوچک، نصب آسان، قیمت مناسب |
کارایی محدود، مناسب برای نقاط خاص |
سیفون‌ها، اتصالات |
عملکرد هواکش فاضلاب
مکانیسم اصلی عملکرد ونت، ایجاد تعادل فشار در سیستم فاضلاب است که از طریق آن از بروز مشکلاتی مانند سیفوناژ و انتشار بوی بد جلوگیری می‌شود. هنگام تخلیه آب از لوله‌های فاضلاب، هوا از طریق ونت وارد سیستم شده تا جایگزین حجم خالی شده توسط آب شود. این فرایند، با ایجاد تعادل فشار در سیستم، از بروز خلا جلوگیری می‌کند. ایجاد خلا در سیستم باعث سیفوناژ آب درون سیفون‌ها و در نتیجه ورود هوای آلوده به ساختمان می‌شود.
آب درون سیفون ونت‌دار مانند یک سد عمل کرده و از عبور گازهای بدبو از فاضلاب به داخل ساختمان جلوگیری می‌کند. علاوه‌بر جلوگیری از سیفوناژ، ونت فاضلاب توالت نقش مهمی در دفع گازهای تولید شده در سیستم فاضلاب هم دارد. این گازها که اغلب حاوی بوی نامطبوع هستند، از طریق ونت به خارج از ساختمان هدایت می‌شوند و از انتشار بوی بد در محیط زندگی جلوگیری می‌کنند.
اجزای سیستم هواکش فاضلاب
سیستم ونت از چندین جزء اصلی تشکیل شده است که هر یک نقش مهمی در عملکرد صحیح سیستم ایفا می‌کنند. در ادامه به بررسی هر یک از این اجزا می‌پردازیم:
لوله ونت
لوله ونت، لوله عمودی است که از پایین‌ترین نقطه سیستم فاضلاب تا بالای ساختمان امتداد می‌یابد. این لوله معمولا از جنس PVC یا چدن ساخته می‌شود و وظیفه انتقال هوا در سیستم فاضلاب را برعهده دارد. سایز لوله ونت فاضلاب باید متناسب با قطر لوله‌های فاضلاب باشد تا از عملکرد صحیح سیستم اطمینان حاصل شود. این لوله‌ها به چندین نوع اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند:
-
یوک ونت (Yoke vent): برای اتصال بخش‌های مختلف سیستم ونت به یکدیگر استفاده می‌شود و به تعادل فشار در سیستم کمک می‌کند. یوک ونت بین طبقات ساختمان نصب می‌شود تا جریان هوا را تسهیل کند.
-
برنچ ونت (Branch vent): از سیستم اصلی ونت انشعاب می‌گیرد و به تجهیزات دیگر مانند توالت فرنگی، سینک یا حمام متصل می‌شود. این نوع ونت برای تهویه بهتر در سیستم‌های بزرگ و پیچیده به‌کار می‌رود.
-
استک ونت (Stack vent): لوله‌ای است که از بالا به پایین ساختمان امتداد دارد و نقش اصلی را در تهویه سیستم فاضلاب برعهده دارد. این ونت به قسمت‌های مختلف سیستم فاضلاب متصل شده و در ایجاد تعادل فشار هوا نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.
لوله پوش فیت یکی از بهترین انواع لوله است که در سیستم فاضلاب استفاده می‌شود. این لوله از جنس پلی پروپیلن ساخته شده و نیازی به جوش و چسب برای اتصال ندارد.
اتصالات ونت
اتصالات ونت، قطعاتی هستند که برای اتصال لوله‌های ونت به یکدیگر و به سایر اجزای سیستم فاضلاب استفاده می‌شوند. این اتصالات شامل زانو، سه راهی، تبدیل و ... هستند.
کلاهک ونت
کلاهک لوله ونت، قطعه‌ای است که بالای لوله ونت نصب می‌شود و از ورود باران، حشرات و پرندگان به داخل لوله جلوگیری می‌کند. همچنین، این کلاهک، مانع از ایجاد صدا و لرزش در اثر وزش باد می‌شود. کلاهک‌های ونت در انواع مختلفی از جمله کلاهک‌های توری، کلاهک‌های قارچی و کلاهک‌های بادگیر وجود دارند.
شیر ونت
شير ونت فاضلاب، در واقع یک شیر یک‌طرفه هوا است. این شیر به گونه‌ای طراحی شده است که در زمان ایجاد فشار منفی در سیستم لوله‌کشی فاضلاب، به هوا اجازه ورود به مسیر لوله‌کشی را می‌دهد. هنگامی که فشار سیستم مثبت یا صفر باشد، به وسیله نیروی جاذبه بسته می‌شود. محل نصب شیر ونت به عواملی مانند نوع ساختمان، اندازه سیستم فاضلاب و تعداد تجهیزات بهداشتی بستگی دارد. این شیر معمولا در بالاترین نقطه سیستم فاضلاب، روی رایر ونت یا شاخه‌های فرعی نصب می‌شود.
نکات کلیدی در طراحی و اجرای سیستم ونت
برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم، طراحی و اجرای ونت فاضلاب از اهمیت بالایی برخوردار است. نکات زیر را هنگام طراحی و اجرای سیستم ونت در نظر بگیرید:
-
قطر لوله: قطر لوله ونت باید متناسب با حجم فاضلاب و تعداد تجهیزات بهداشتی باشد.
-
ارتفاع خروجی: خروجی ونت باید به اندازه کافی از سقف فاصله داشته باشد تا از ایجاد فشار منفی جلوگیری شود.
-
محل نصب: ونت باید در بالاترین نقطه سیستم فاضلاب و دور از پنجره‌ها نصب شود.
-
شیب لوله: لوله ونت باید به صورت عمودی و بدون انحنا نصب شود.
-
اتصالات: اتصالات باید محکم و آب‌بندی شده باشند.
-
کلاهک ونت: کلاهک ونت باید از ورود حشرات و باران جلوگیری کند.
-
جنس لوله: لوله ونت باید از جنس مقاوم در برابر خوردگی باشد.
برای اطمینان از طراحی صحیح نقشه ونت فاضلاب و اجرای صحیح آن، بهتر است از یک متخصص لوله‌کشی کمک بگیرید.
مشکلات رایج در سیستم ونت و راه حل‌های آن‌ها
سیستم ونت، به‌عنوان یک عنصر حیاتی در سیستم لوله کشی ساختمان، در طول زمان دچار مشکلاتی می‌شود که بر عملکرد صحیح سیستم تاثیر می‌گذارد. در ادامه، به برخی از مشکلات رایج در سیستم ونت و راهکارهای رفع آن‌ها پرداخته‌ایم:
گرفتگی لوله ونت
ورود اجسام خارجی مانند مو، برگ یا رسوبات به داخل لوله ونت باعث انسداد و کاهش جریان هوا خواهد شد. برای رفع این مشکل، از روش‌های مکانیکی مانند استفاده از فنر یا میله برای باز کردن گرفتگی استفاده می‌شود. در برخی موارد استفاده از مواد شیمیایی حل‌کننده چربی موثر است. در صورت شدت گرفتگی، نیاز به تعویض بخشی از لوله خواهد بود.
نشتی در لوله ونت
نشتی در لوله ونت به دلایلی مانند خوردگی لوله، شل شدن اتصالات یا ترک خوردگی رخ می‌دهد. نشتی باعث کاهش کارایی سیستم ونت و ایجاد رطوبت و آسیب در ساختمان می‌شود. برای رفع این مشکل، ابتدا باید محل دقیق نشتی پیدا شده و سپس قسمت آسیب دیده تعویض یا اتصالات محکم شود.
انتشار بوی بد از ونت
بوی بد از ونت به دلیل تجمع گازهای فاضلاب در لوله ونت یا ورود بوی فاضلاب از طریق نشتی‌ها رخ می‌دهد. برای رفع این مشکل، سیستم ونت باید به‌طور کامل تمیز شود، اتصالات بررسی و آب‌بندی شوند و کلاهک ونت تعویض یا تعمیر شود.
همان‌طور که دیدیم، سیستم ونت فاضلاب نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح سیستم فاضلاب ساختمان دارد. طراحی، نصب و نگهداری صحیح این سیستم نیازمند دانش فنی و تجربه کافی است. به همین دلیل، توصیه می‌شود برای طراحی، اجرا و تعمیر سیستم ونت، از متخصصان مجرب در این زمینه کمک بگیرید. برای یافتن یک متخصص حرفه‌ای و قابل اعتماد می‌توانید از پلتفرم سنجاق استفاده کنید. شما می‌توانید درخواست خود را به صورت رایگان و آنلاین در این سایت ثبت کنید. پس از ثبت درخواست، شما پیشنهاداتی از سوی 3 تا 5 کارشناس متخصص سنجاق دریافت خواهید کرد. هر کارشناس با توجه به تجربه و تخصص خود، قیمت پیشنهادی را اعلام می‌کند. با مقایسه دقیق این پیشنهادات و بررسی پروفایل کامل کارشناسان از جمله نظرات مشتریان قبلی، امتیازات و نمونه کارها می‌توانید بهترین گزینه را انتخاب کنید.
