با فرا رسیدن روزهای گرم سال، اهمیت عملکرد درست کولر گازی بیشتر از همیشه احساس می‌شود. بسیاری از افراد هنگام بروز مشکل در دستگاه، یا سرد نشدن فضا، به‌دنبال تعمیرکار می‌گردند؛ اما آشنایی با نحوه کار کولر گازی و یادگیری اصول پایه تعمیر آن، می‌تواند علاوه‌بر صرفه‌جویی در زمان و هزینه، دید بهتری نسبت به نگهداری و استفاده صحیح از دستگاه فراهم کند.
در این راهنما از بلاگ تخصصی سنجاق به‌صورت گام‌به‌گام با مفاهیم پایه تا مراحل عملی تعمیر کولر گازی آشنا می‌شوید. چه یک کاربر عادی باشید که می‌خواهد بداند ایراد از کجاست، و چه فردی علاقه‌مند به ورود به حوزه فنی و تعمیرات، این آموزش برای شما طراحی شده است.
در کنار آن، به مواردی اشاره می‌شود که در آنها بهتر است به جای دست به آچار شدن، از متخصصان تعمیر کولر گازی باتجربه کمک بگیرید.
آنچه در ادامه می‌خوانیم:
اولین قدم در آموزش تعمیر کولر گازی : آشنایی با اجزای اصلی
برای شروع یادگیری و آموزش تعمیر کولر گازی، ابتدا باید بدانید که کولر گازی از چه قطعاتی تشکیل شده است:
۱. کمپرسور (Compressor)
کمپرسور اصلی‌ترین بخش کولر گازی است که به‌نوعی قلب سیستم محسوب می‌شود. وظیفه آن، فشرده‌سازی گاز مبرد و هدایت آن به سمت کندانسور است. این فرآیند باعث می‌شود گاز به‌حالت متراکم و داغ تبدیل شود تا بتواند در کندانسور حرارت خود را به محیط پس دهد. اگر کمپرسور به‌درستی کار نکند، اساس چرخه سرمایش مختل خواهد شد. خرابی کمپرسور یکی از پرهزینه‌ترین مشکلات کولرهای گازی به‌شمار می‌رود و اغلب نیاز به تعویض کامل دارد.
۲. کندانسور (Condenser)
کندانسور در یونیت بیرونی دستگاه قرار دارد و مسئول خنک‌کردن گاز مبردِ فشرده‌شده توسط کمپرسور است. گاز داغ وارد لوله‌های کندانسور می‌شود و با عبور از آنها و کمک فن یونیت خارجی، گرمای خود را به هوای بیرون پس می‌دهد. در این مرحله گاز به‌صورت مایع درآمده و آماده ورود به اواپراتور است. کثیف بودن پره‌های کندانسور یا خرابی فن آن می‌تواند به افزایش فشار سیستم و داغ‌شدن کمپرسور منجر شود.
۳. اواپراتور (Evaporator)
اواپراتور در یونیت داخلی کولر گازی قرار دارد. زمانی‌که مایع مبرد از طریق شیر انبساط وارد این قسمت می‌شود، گرمای هوای داخل محیط را جذب کرده و تبخیر می‌شود. این فرآیند باعث سرد شدن لوله‌ها و در نتیجه، خنک شدن هوایی می‌شود که توسط فن به داخل فضا دمیده می‌شود. اواپراتور باید همواره تمیز باشد، زیرا تجمع گرد و غبار روی آن، راندمان سرمایش را کاهش می‌دهد و حتی می‌تواند منجر به یخ‌زدگی شود.
۴. فن‌ها (Fans)
کولر گازی معمولاً دارای دو فن است: یکی در یونیت داخلی و دیگری در یونیت خارجی. فن داخلی وظیفه دمیدن هوای خنک از اواپراتور به فضای داخل را دارد، در حالی‌که فن بیرونی هوا را از روی کندانسور عبور می‌دهد تا گرمای گاز را به بیرون منتقل کند. خرابی هر کدام از فن‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند عدم سرمایش یا داغ شدن سیستم شود.
۵. خازن (Capacitor)
خازن قطعه‌ای کوچک اما حیاتی در راه‌اندازی اولیه کمپرسور و فن‌هاست. این قطعه، نیروی لحظه‌ای مورد نیاز برای شروع به‌کار موتورهای الکتریکی را فراهم می‌کند. در صورتی‌که خازن معیوب باشد، کمپرسور یا فن روشن نمی‌شود یا با تأخیر و لرزش شروع به‌کار می‌کند. تست خازن با دستگاه مولتی‌متر انجام می‌شود و در صورت خرابی، به‌سادگی قابل تعویض است.
۶. برد الکترونیکی (Main Control Board)
برد الکترونیکی، مرکز فرماندهی کولر گازی است. تمامی دستورات ارسالی از ریموت کنترل یا ترموستات، ابتدا توسط برد دریافت شده و سپس به سایر اجزا منتقل می‌شود. خرابی برد ممکن است باعث شود کولر گازی به فرمان روشن یا خاموش شدن پاسخ ندهد، یا در تنظیم دما و تایمر دچار اختلال شود. بررسی برد نیاز به تخصص الکترونیکی و آشنایی با مسیرهای مدار دارد.
۷. ترموستات (Thermostat)
ترموستات دمای محیط داخلی را اندازه‌گیری می‌کند و با توجه به مقدار تنظیم‌شده، عملکرد کمپرسور را کنترل می‌کند. اگر دمای محیط به حد مطلوب برسد، ترموستات دستور توقف کمپرسور را صادر می‌کند و زمانی‌که دما دوباره افزایش یابد، فرمان راه‌اندازی مجدد داده می‌شود. خرابی ترموستات می‌تواند باعث کارکرد دائمی یا قطع شدن‌های بی‌دلیل کولر شود.
۸. فیلترها (Air Filters)
فیلترهای هوا در مسیر ورودی یونیت داخلی نصب شده‌اند و وظیفه آنها جذب گرد و غبار، ذرات معلق و آلاینده‌های موجود در هواست. تمیز بودن این فیلترها مستقیماً روی راندمان سرمایش و کیفیت هوای خروجی تأثیر می‌گذارد. فیلترهای کثیف، باعث کاهش جریان هوا و افزایش فشار روی کمپرسور می‌شوند و در نهایت می‌توانند عمر مفید دستگاه را کاهش دهند. تمیزکاری منظم، ساده اما بسیار مؤثر است.
ابزارهای مورد نیاز هنگام آموزش تعمیر کولر گازی
برای انجام هرگونه تعمیر تخصصی روی کولر گازی، در اختیار داشتن ابزار مناسب ضروری است. در ادامه، هر کدام از ابزارهای کلیدی را به‌طور خلاصه معرفی می‌کنیم:
-
مولتی‌متر: برای اندازه‌گیری ولتاژ، جریان و مقاومت استفاده می‌شود و در بررسی سلامت برد، خازن و اتصالات بسیار ضروری است.
-
پیچ‌گوشتی چندسر: شامل دوسو، چهارسو و آچار آلن برای باز و بسته کردن بدنه و قطعات داخلی دستگاه.
-
آمپرمتر: جهت اندازه‌گیری جریان مصرفی کمپرسور و فن، و بررسی عملکرد صحیح آنها در شرایط واقعی.
-
پمپ وکیوم و گیج مانوفیلد: برای تخلیه هوای داخل مدار و شارژ دقیق گاز مبرد پس از رفع نشتی یا تعمیر سیستم سرمایشی.
-
سیم‌چین و انبردست: برای قطع، اتصال یا اصلاح سیم‌کشی‌های داخلی و کارهای فنی سبک.
-
اسپری تمیزکننده: مخصوص شست‌وشوی اواپراتور و کندانسور، که به بهبود تبادل حرارت و کاهش مصرف انرژی کمک می‌کند.
دستکش عایق و عینک ایمنی: برای محافظت از دست و چشم در هنگام کار با برق، گاز یا قطعات تیز و فلزی.
آموزش نحوه عیب‌یابی کولر گازی
عیب‌یابی صحیح یکی از مهم‌ترین مراحل یادگیری تعمیر کولر گازی است. قبل از هر چیزی باید دستگاه را از برق جدا کنید و مطمئن شوید که کولر خاموش است. سپس با استفاده از ابزارهایی مثل مولتی‌متر و آمپرمتر می‌توان تست‌های مختلفی انجام داد تا مشکل شناسایی شود.
۱. کولر گازی روشن نمی‌شود
یکی از شایع‌ترین مشکلات، روشن نشدن کولر گازی است. در این حالت ابتدا باید برق ورودی به دستگاه را چک کنید. مولتی‌متر را برای بررسی ولتاژ وارد شده به دستگاه استفاده کنید. اگر مشکلی در تأمین برق نباشد، ممکن است مشکل از فیوز، خازن یا برد الکترونیکی باشد.
۲. هوای خروجی خنک نیست
اگر کولر گازی روشن است اما هوای سرد نمی‌دهد، ابتدا باید به گاز مبرد توجه کنید. گاهی ممکن است کولر دچار نشتی گاز شده باشد. برای این کار، نیاز به دستگاه گیج مانوفیلد و پمپ وکیوم دارید تا وضعیت گاز مبرد بررسی شود. اگر سطح گاز پایین است، باید شارژ گاز را انجام دهید.
۳. صدای غیرعادی از کولر گازی می‌آید
اگر کولر گازی صدای غیرعادی مانند وزوز یا زوزه می‌دهد، مشکل ممکن است از کمپرسور یا فن‌ها باشد. در این حالت، باید فن‌ها را چک کنید تا مطمئن شوید که درست کار می‌کنند. همچنین ممکن است یاتاقان‌ها یا تسمه‌های کمپرسور دچار مشکل شده باشند که باید بررسی شوند.
۴. کولر گازی آب می‌ریزد
ریزش آب از کولر گازی نشان‌دهنده مشکل در سیستم درین یا لوله‌های تخلیه آب است. اگر لوله‌ها مسدود یا یخ زده باشند، آب به داخل منزل برمی‌گردد. باید لوله‌ها را تمیز کرده و مسیر تخلیه را بررسی کنید.
۵. کولر گازی به‌طور متناوب روشن و خاموش می‌شود
اگر کولر به‌طور مداوم خاموش و روشن می‌شود، ممکن است مشکل از ترموستات یا برد الکترونیکی باشد. این مشکل معمولاً به‌دلیل تنظیمات اشتباه ترموستات یا ایراد در سیم‌کشی داخلی دستگاه رخ می‌دهد.
این مرحله از عیب‌یابی نیازمند دقت و استفاده از ابزار دقیق است. اگر بعد از بررسی‌های اولیه مشکل حل نشد، ممکن است نیاز به مشاوره یا کمک از یک تعمیرکار متخصص باشد.
قیمت تعمیر کولر گازی را از متخصصان این حوزه جویا شوید
نحوه تعمیر کولر گازی
تعمیر کولر گازی فرآیندی است که به مهارت و دقت زیادی نیاز دارد. این مراحل معمولاً شامل باز کردن دستگاه، شناسایی مشکل، تعویض یا تعمیر قطعات معیوب، و سپس بررسی عملکرد کلی دستگاه است. در اینجا مراحل اصلی تعمیر کولر گازی را بررسی می‌کنیم:
1.خاموش کردن و قطع برق دستگاه
قبل از هر اقدامی، باید دستگاه را از برق قطع کنید. این مرحله بسیار مهم است تا از هرگونه آسیب به خودتان یا دستگاه جلوگیری شود. مطمئن شوید که برق دستگاه به‌طور کامل قطع شده باشد و هیچ جریان الکتریکی به اجزای کولر نمی‌رسد.
۲. بررسی و تعمیر خازن
خازن یکی از اجزای اصلی برای راه‌اندازی کمپرسور و فن است. اگر کولر گازی به‌درستی کار نمی‌کند، اولین چیزی که باید بررسی کنید، خازن است. با استفاده از مولتی‌متر، میزان ظرفیت خازن را اندازه‌گیری کنید. اگر خازن معیوب باشد، باید آن را تعویض کنید. برای تعویض خازن، ابتدا اتصالات برق آن را قطع کنید و سپس قطعه جدید را جایگزین کنید.
۳. بررسی گاز مبرد
اگر کولر گازی سرمایش کافی ندارد یا به‌درستی کار نمی‌کند، ممکن است سطح گاز مبرد پایین باشد. برای شارژ گاز، باید ابتدا از پمپ وکیوم برای تخلیه هوای داخل سیستم استفاده کنید. سپس با استفاده از گیج مانوفیلد، گاز مبرد جدید را به سیستم وارد کنید تا فشار سیستم به حالت استاندارد برسد.
۴. تعمیر یا تعویض کمپرسور
اگر کمپرسور کولر گازی دچار مشکل شده است، تعمیر آن می‌تواند دشوار و هزینه‌بر باشد. در بیشتر مواقع، تعویض کمپرسور بهترین گزینه است. برای این کار، کمپرسور معیوب را با کمپرسور جدید تعویض کنید و اتصالات آن را به‌درستی برقرار کنید. همچنین از روغن مناسب برای کمپرسور استفاده کنید تا عملکرد آن بهینه باشد.
۵. تمیزکاری اواپراتور و کندانسور
یکی از دلایل رایج خرابی کولر گازی، کثیفی و انسداد اواپراتور و کندانسور است. برای تمیز کردن این قطعات، از اسپری مخصوص تمیزکننده استفاده کنید و با دقت پره‌ها را پاک کنید. این کار می‌تواند به بهبود تبادل حرارت و عملکرد کلی دستگاه کمک کند.
۶. بررسی فن‌ها
فن‌های کولر گازی، وظیفه جابجایی هوای سرد در داخل و خارج دستگاه را دارند. اگر فن‌ها به‌درستی کار نکنند، سرمایش کاهش می‌یابد یا حتی کولر گازی می‌تواند خاموش شود. فن‌ها را از نظر آسیب، گرد و غبار یا شکستگی بررسی کنید و در صورت لزوم آنها را تمیز کرده یا تعویض کنید.
۷. بررسی برد الکترونیکی
برد الکترونیکی کولر گازی ممکن است دچار مشکلاتی مانند سوختن قطعات یا از دست دادن تنظیمات شود. اگر کولر گازی هیچ‌گونه واکنشی به دستورات نمی‌دهد، بررسی برد الکترونیکی ضروری است. در صورت سوختن برد، باید آن را تعویض کنید. این کار معمولاً نیاز به تخصص دارد و توصیه می‌شود از یک متخصص برای این بخش کمک بگیرید.
۸. بررسی ترموستات
اگر کولر گازی به‌درستی روشن و خاموش نمی‌شود یا دما به‌درستی تنظیم نمی‌شود، ممکن است مشکل از ترموستات باشد. ترموستات را از نظر اتصال و عملکرد بررسی کنید. اگر ترموستات خراب شده باشد، باید آن را تعویض کنید.
تست نهایی و راه‌اندازی مجدد کولر گازی
پس از انجام تعمیرات، نوبت به راه‌اندازی مجدد کولر گازی می‌رسد. ابتدا مطمئن شوید که تمام قطعات به‌درستی نصب شده‌اند و هیچ سیم یا قطعه‌ای شل نیست. سپس کولر را به برق وصل کرده و آن را روشن کنید. دما و عملکرد دستگاه را بررسی کنید تا مطمئن شوید که همه‌چیز به‌درستی کار می‌کند.
تعمیر کولر گازی می‌تواند فرآیندی پیچیده باشد که نیاز به دقت، دانش فنی و ابزار مناسب دارد. اگر بعد از این مراحل هنوز مشکل حل نشده است، بهتر است که از یک متخصص تعمیر کولر گازی کمک بگیرید تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود.
