چشم انسان دارای عنبیه‌ای است که وظیفه تنظیم شدت نور ورودی به چشم، را بر عهده دارد. این تنظیم، با باز و بسته شدن دریچه عنبیه انجام می‌شود. به عنوان مثال، وقتی به طور مستقیم به خورشید نگاه می‌کنیم، عنبیه با کوچک شدن، میزان نور ورودی را کاهش می‌دهد. در شب نیز، عنبیه با باز شدن، سعی در جذب حداکثر نور موجود در محیط دارد.
در دوربین‌های مداربسته نیز قطعه‌ای به نام آیریس وجود دارد که عملکردی مشابه عنبیه چشم انسان دارد. وظیفه اصلی آیریس در دوربین مداربسته، تنظیم و کنترل نور دریافتی است. در محیط‌های کم‌نور، آیریس باز شده و نور بیشتری به لنز وارد می‌کند؛ تا تصویر بهتری تشکیل شود. در شرایط پرنور، آیریس بسته شده و نور کمتری وارد لنز می‌شود. این تنظیمات به بهبود کیفیت تصویر، در شرایط نوری مختلف کمک می‌کند. در ادامه به بررسی بیشتر این قطعه در دوربین‌های مداربسته می‌پردازیم.
آنچه در ادامه می‌خوانیم:
Iris یا عنبیه لنز دوربین چیست؟
آیریس دوربین مداربسته، قطعه‌ای است که میزان نور ورودی به لنز را تنظیم می‌کند و عملکردی مشابه عنبیه چشم انسان دارد. این قطعه بر روی لنز قرار می‌گیرد و به بهبود کیفیت تصاویر کمک می‌کند. اگر نور ورودی بیش از حد باشد، تصویر بسیار روشن و رنگ پریده خواهد شد و اگر نور کم باشد، تصویر تاریک و سیاه می‌شود. بنابراین، تنظیم صحیح آیریس برای بهبود کیفیت تصاویر ضبط‌شده، ضروری است.
میزان باز و بسته شدن آیریس، به نور محیط بستگی دارد و این تنظیمات به صورت دستی یا خودکار انجام می‌شوند. در دوربین‌های مداربسته، سرعت شاتر نیز نقش مهمی در کنترل نور ورودی دارد. در واقع سرعت شاتر، مدت زمانی است که آیریس اجازه عبور نور به لنز را می‌دهد و در انواع دوربین‌ها متفاوت است.
میزان نوری که لنز قادر به عبور آن است، با f-stop اندازه‌گیری می‌شود. هر چه مقدار f-stop کمتر باشد، دریچه آیریس بازتر و عمق میدان دید کمتر است. برعکس، هر چه f- stop بیشتر باشد، دریچه آیریس بسته‌تر و عمق میدان دید بیشتر است. به عنوان مثال، نور عبوری در آیریس F/11 کمتر از آیریس F/8 است.
انواع آیریس دوربین مداربسته
در دوربین‌های مداربسته، آیریس‌ها، به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند؛ که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند.
1. آیریس ثابت (Fixed Iris)
2. آیریس دستی (Manual Iris)
3. آیریس اتوماتیک (Auto Iris)
4. پی‌آیریس (P-Iris)
آیریس ثابت ( Fixed Iris)
لنزهای آیریس ثابت به دلیل عدم قابلیت تنظیم، همیشه در یک حالت باز قرار دارند. این لنزها که در کارخانه تنظیم می‌شوند، به دلیل داشتن F-Stop پایین، همیشه باز هستند و کنترلی بر میزان نور ورودی ندارند. به همین دلیل، بیشتر در محیط‌های داخلی با نور ثابت، مانند ادارات و مراکز تجاری استفاده می‌شوند. این لنزها معمولا، در دوربین‌های مداربسته کوچک مانند مینی دام‌ها یا دوربین‌های مخفی به کار می‌روند.
دریچه آیریس که با عنوان F-Stop شناخته می‌شود، میزان نوری را که لنز عبور می‌دهد، تعیین می‌کند. هرچه عدد F بزرگتر باشد، میزان نور عبوری کمتر است. به عنوان مثال، نور عبوری در F 8 کمتر از F 4 است. با کاهش مقدار F-Stop، دریچه بازتر شده و با افزایش آن، دریچه کوچک‌تر می‌شود. دریچه کوچک، میزان نور ورودی را محدود کرده و عمق میدان را افزایش می‌دهد. حداقل مقدار F به معنای باز بودن کامل آیریس است.
آیریس دستی ( Manual Iris)
در این نوع آیریس، همانطور که از نام آن پیداست، تنظیمات دریچه، به صورت دستی انجام می‌شود. هنگام نصب دوربین، می‌توانید دریچه آیریس را، بر اساس میزان نور محیط تنظیم کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که با تغییر نور محیط، کیفیت تصویر نیز تغییر می‌کند و نیاز به تنظیم مجدد دستی آیریس خواهد بود.
این فرآیند ممکن است در طول زمان خسته‌کننده و تا حدی دشوار باشد. همچنین، تغییر مداوم تنظیمات دوربین می‌توانند باعث کاهش عمر مفید دوربین شوند.
آیریس اتوماتیک ( Auto Iris)
آیریس اتوماتیک در دوربین‌های مداربسته، با استفاده از موتوری که برای باز و بسته کردن دریچه طراحی شده است، کار می‌کند. این نوع آیریس به طور خودکار و همراه با تغییرات نور محیط، تنظیم می‌شود. در نتیجه کیفیت تصویر بهتری، نسبت به آیریس‌های دیگر ارائه می‌دهد. این ویژگی به خصوص در محیط‌های بیرونی، که نور محیط متغیر است، بسیار کاربردی و مفید است.
آیریس‌های اتوماتیک به دلیل داشتن موتور و تکنولوژی پیشرفته‌تر، قیمت بالاتری دارند. از نقاط ضعف این آیریس‌ها باید به تغییر زاویه دید و فوکوس دوربین اشاره کرد؛ که ممکن است در صورت باز یا بسته شدن بیش از حد دریچه، رخ دهد. آیریس‌های اتوماتیک به دو نوع DC Iris و Video Iris تقسیم می‌شوند.
DC Iris: در این نوع دریچه، آیریس توسط مدار داخلی دوربین کنترل می‌شود.
:Video Iris در این مدل، آیریس توسط مدار کنترل‌کننده‌ای که در داخل لنز قرار دارد کنترل می‌شود.
P-iris به عنوان نسخه پیشرفته‌ای از آیریس‌های خودکار شناخته می‌شود. این نوع آیریس‌ها با استفاده از موتورهای مکانیکی دقیق، دریچه را بر اساس شدت نور محیط، تنظیم می‌کنند. حرف “P” در P-iris مخفف کلمه “Precise” به معنای دقیق است. تغییرات دریچه در این نوع آیریس، به صورت دقیق و با توجه به میزان نور محیط انجام می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود مشکلات دیگر آیریس‌ها در این نوع وجود نداشته باشد.
به طور کلی، این مدل به دلیل دقت و کارایی بالای خود، گزینه‌ای عالی برای استفاده در موقعیت‌های حساس محسوب می‌شود. البته، هزینه آن نسبت به سایر مدل‌ها هم بیشتر است.
آیریس دوربین مداربسته براساس نوع کاربری
آشنایی با انواع آیریس در دوربین‌های مداربسته، می‌تواند منجر به انتخابی بهتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر شود. برای مثال، اگر قصد نصب دوربین مداربسته در محیطی را دارید که تنها در ساعات کاری، به تصاویر ضبط‌شده آن نیاز دارید، بهتر است دوربین‌هایی با آیریس ثابت یا دستی را انتخاب کنید. این دوربین‌ها علاوه بر قیمت مناسب، از کیفیت تصویری بالایی هم برخوردارند.
در مقابل، برای استفاده در محیط‌های خارجی مانند پارکینگ‌ها و محوطه‌های اطراف ساختمان و حیاط، دوربین‌های با قابلیت آیریس اتوماتیک پیشنهاد می‌شوند. این دوربین‌ها با تنظیم خودکار دریچه آیریس، براساس تغییرات نور محیط، کیفیت تصویر مطلوبی را در طول شبانه‌روز ارائه می‌دهند.
برای فضاهای تجاری مهم مانند مراکز خرید، صندوق‌های فروشگاه‌ها، طلافروشی‌ها و بانک‌ها نیز، دوربین‌های مجهز به P-Iris بهترین انتخاب هستند. این دوربین‌ها با تنظیم دقیق دریچه آیریس، بهترین کیفیت تصویر را در شرایط نوری مختلف فراهم می‌کنند. علاوه بر این از افت کیفیت تصویر به دلیل تغییرات نوری هم جلوگیری به عمل می‌آورند. همچنین جزئیات تصاویر نیز به وضوح قابل‌مشاهده خواهند بود.
در این مطلب به بررسی آیریس دوربین مداربسته پرداختیم و وظیفه و نحوه کار آن را بررسی کردیم. اگر به اطلاعات دیگری نیاز دارید می‌توانید سری به مجله سنجاق بزنید و سایر مطالب را بخوانید.
در ادامه بخوانید:
1. روشن نشدن دستگاه دی وی ار چه دلیلی دارد؟
