راهنمای مشتریان سنجاق: گالری ترکیب بندی رنگ ها

مسلما تصور دنیای بدون رنگ و سیاه و سفید بودن بسیار بی‌روح و کسل‌کننده است. رنگ نه تنها به دنیای ما روح و انرژی می‌بخشد؛ بلکه به عنوان یک ابزار قدرتمند کمک می‌کند تا بتوانیم احساسات و حالات خود را بهتر نشان دهیم. قدرت رنگ به اندازه‌ای است که می‌تواند به تنهایی و یا در کنار دیگر رنگ‌ها احساسات و عواطف مختلفی را در افراد ایجاد کند. در این مطلب قصد داریم تا به معرفی بیشتر رنگ‌ها و ترکیب‌شان در کنار هم بپردازیم. با آگاهی و شناخت نسبی از رنگ‌ها و ترکیب‌شان می‌توانیم ‌هارمونی و احساسات متفاوتی را ایجاد کنیم. شناخت و به‌کارگیری درست رنگ‌ها در سطح گسترده‌ای کاربرد دارد. این شناخت و کاربرد صحیح، کمک می‌کند تا بتوانیم از هر رنگ و ترکیب مناسبش برای فضاهای مختلف و در جای مناسب خودشان بهره ببریم. این امر به خصوص در دنیای امروزی بسیار مورد توجه افراد و صاحبین مشاغل قرار رفته است. در هر زمینه‌ای از صنعت مد، تبلیغات، عکاسی، دکوراسیون منزل، نقاشی ساختمان، عکاسی، هنر و طراحی می‌توانیم شاهد حضور رنگ و اهمیت ترکیب‌بندی آن باشیم.

معرفی چرخه رنگ ایتن

قبل از هر چیز بهتر است نگاهی به معرفی بهتر رنگ و ‌‌ترکیب‌بندی آنها از طریق یکی از دیدگاه‌های معروف جهانی، بنام چرخه رنگ ایتن داشته باشیم. چرخه رنگ ایتن یکی از موثرترین و اساسی‌‌ترین ابزارهایی است که به شما کمک می‌کند تا به ‌‌ترکیب‌بندی صحیح و موثری از رنگ‌ها برسید. یوهانس ایتن یکی از نظریه‌پردازان و نقاشان اهل سوئیس بود که توانست نظریه چرخه رنگ را مطرح کند. چرخه رنگ ایتن را به عنوان دایره رنگی دوازده قسمتی نیز می‌شناسند. بسیاری از هنرمندان از جمله فیلمسازان، عکاسان، طراحان، تصویرگران، طراحان وب و همه کسانی که شغل‌شان به نوعی به انتخاب و ترکیب رنگ‌ها مرتبط است هنوز هم بر اساس اصول توصیف شده توسط ایتن تکیه و کار می‌کنند. دایره رنگ‌ها و یا چرخه رنگ ایتن به سه قسمت تقسیم می‌شود. در ادامه به تعریف دقیق و بهتری از این قسمت‌ها می‌پردازیم.

- رنگ‌های درجه اول یا اصلی 

در چرخه رنگ ایتن و در مثلث رنگ، سه رنگ اصلی داریم. این سه رنگ اصلی در خالص‌‌ترین نوع خود بوده و از ترکیب هیچ رنگی به وجود نیامده‌اند؛ اما خودشان باعث به وجود آمدن دیگر رنگ‌ها شده‌اند. این سه رنگ اصلی یا درجه اول عبارتند از رنگ‌های زرد، قرمز و آبی که اگر در خالص‌‌ترین نوع خود باشند و با هم ترکیب شوند رنگ خاکستره‌ای تیره‌ای را بوجود می‌آورند. رنگ‌های موجود در بازار از نوع خالص خود نبوده و برای خلق دایره رنگ میتوانید از رنگ زرد و قرمز کادمیم و آبی لاجوردی یا اولترامارین، که نزدیک ترین رنگ‌ها به رنگ‌های مدنظر ایتن هستند استفاده کنید. 

- رنگ‌های درجه دوم فرعی و ثانویه

رنگ‌های درجه دوم به آن دسته از رنگ‌هایی گفته می‌شود که از ترکیب دو رنگ اصلی به وجود می‌‌آیند. جایگاه رنگ‌های درجه دوم در دایره رنگ ایتن، میان دو رنگ اصلی در نظر گرفته می‌شود. رنگ نارنجی از ترکیب دو رنگ اصلی قرمز و زرد، رنگ بنفش از ترکیب دو رنگ اصلی قرمز و آبی و رنگ سبز از ترکیب دو رنگ اصلی آبی و زرد به وجود می‌آید. هر یک از رنگ‌های درجه دوم، مکمل یکی از رنگ‌های اصلی است؛ به همین علت به آنها رنگ‌های مکمل نیز گفته می‌شود. 

- رنگ‌های درجه سوم یا ترکیبی 

این رنگ‌ها از ترکیب دو به دو رنگ‌های درجه‌یک و درجه‌دو حاصل می‌شوند. جایگاه رنگ‌های ترکیبی، میان دو رنگی است که آنها را بوجود آورده‌اند. رنگ‌های ترکیبی شامل شش رنگ زیر است. 

• نارنجی قرمز از ترکیب رنگ فرعی نارنجی و رنگ اصلی قرمز 

• زرد نارنجی از ترکیب رنگ اصلی زرد و رنگ فرعی نارنجی

• قرمز بنفش  از ترکیب رنگ اصلی قرمز و رنگ فرعی بنفش  

• بنفش آبی از ترکیب رنگ فرعی بنفش و رنگ اصلی آبی 

• آبی سبز  از ترکیب رنگ اصلی آبی و رنگ فرعی سبز

• سبز زرد از ترکیب رنگ فرعی سبز و رنگ اصلی زرد

در دایره ایتن یک مثلث با سه رنگ اصلی در مرکز دایره، سپس در اطراف مثلث و به شکل شش ضلعی، سه رنگ فرعی و در نهایت بر روی قطر دایره، رنگ‌های ترکیبی را شاهد هستیم.

قانون ایتن میگوید سعی کنید تا از رنگ‌های نزدیک به هم در ترکیب رنگ‌ها استفاده نکنید. از اینرو بهتر است از ست کردن لباس‌هایی با رنگ‌های مشابه خود، حتی با وجود سایه‌های مختلف پرهیز کنید. 

رنگ‌های مکمل 

در دایره رنگ ایتن به هر یک از رنگ‌های ثانویه که مکمل رنگ‌های اصلی هستند رنگ‌های مکمل میگویند. ترکیب و هم‌نشینی این رنگ‌ها به گونه‌ای است که همدیگر را کامل کرده و باعث جلوه یکدیگر می‌شوند. این نوع رنگ‌ها در دایره رنگ، روبروی هم قرار می‌گیرند. در اینجا ایتن پیشنهاد می‌کند که برای پیدا کردن بهترین گزینه رنگ‌های مکمل، بهتر است یک رنگ را از دایره رنگ انتخاب کرده و سپس آن را با رنگ روبری‌اش تطبیق دهید. این انتخاب می‌تواند یکی از بهترین ترکیبات رنگی باشد. مثلا انتخاب رنگ قرمز و رنگ روبروی آن یعنی سبز و یا اینکه رنگ بنفش و زرد.

رنگ‌های مکمل در دایره ایتن عبارتند از: 

• نارنجی و آبی 

• قرمز و سبز 

• بنفش و زرد

 رنگ‌های خنثی 

رنگ‌های خنثی به رنگ‌هایی گفته می‌شود که در طیف رنگی وجود نداشته و از ترکیب دیگر رنگ‌ها بوجود می‌آیند. به عنوان مثال رنگ سفید رنگی خنثی است که واقعا یک رنگ محسوب نمی‌شود؛ بلکه عدم حضور رنگ باعث بوجود آمدن آن شده است. ایتن رنگ‌های سیاه و سفید را غیر‌رنگ نامید.رنگ‌های خنثی اثرات مثبت و منفی متفاوتی را در بینندگان ایجاد کنند. از معروف‌‌ترین رنگ‌های خنثی باید به سفید، مشکی، خاکستری، بژ، قهوه‌ای، شیری، نقره‌ای، برنزی و طلایی اشاره داشت. رنگ‌های خنثی با ترکیب دیگر رنگ‌ها باعث می‌شوند تا آنها جلوه خاصی پیدا کنند.

این رنگ‌ها دارای انعطاف‌پذیری بالا با حسی کلاسیک، بی‌طرف، احساس قدرت، تمیزی، خلوص، اخم، دلتنگی افسردگی و آرامش هستند. طبق نظر ایتن، سیاه رنگی است که می‌تواند با همه رنگ‌ها چون رنگ‌های ملایم و روشن و به جز دو رنگ قهوه‌ای و آبی ترکیب شود. یکی دیگر از رنگ‌هایی که می‌تواند با همه رنگ‌ها ترکیب شده و هارمونی خوبی ارائه دهد سفید است. رنگ سفید را می‌توان در کنار هر نوع رنگ و با هر سایه از رنگ‌های پاستلی و پررنگ ترکیب کرد و جلوه خوبی را به نمایش گذاشت. رنگ قهوه ای را می‌توان با رنگ‌های گرم و سایه‌های پاستلی و رنگ آبی را نیز با سایه‌های مختلف سبز و یا بعضی سایه‌های قرمز ترکیب کرد.

رنگ‌های داغ 

رنگ‌های داغ یکی از قوی‌ترین رنگ‌ها به شمار می‌روند. این رنگ‌ها با هیچ رنگ دیگری ترکیب نشده و حالت تهاجمی قوی و برجسته‌ای دارند. رنگ‌های داغ با قدرت و تاثیری که دارند باعث می‌شوند سیستم عصبی در انسان تحریک شود. از رنگ‌های داغ می‌توان به رنگ قرمز اشاره کرد. 

رنگ‌های یخ  

این رنگ‌ها در نقطه مقابل رنگ‌های داغ قرار می‌گیرند. از نظر احساس نیز متضاد با ایجاد احساس در رنگ‌های داغ هستند. بدین معنی که با نگاه به این رنگ‌ها حس سرما، یخبندان و یخ در انسان بوجود می‌آید. از رنگ‌های یخ می‌توان به رنگ آبی اشاره داشت. 

رنگ‌های گرم 

این نوع رنگ‌ها حس هیجان، گرما، خوش‌بینی تا خشونت شدید را در بیننده پدید می‌آورند. رنگ‌های قرمز، زرد  و نارنجی جز رنگ‌های گرم محسوب می‌شوند. رنگ‌های گرم همچنین باعث بالا بردن آدرنالین، فشار خون، افزایش درجه حرارت بدن و افزایش تنفس می‌شوند. این مساله در رنگ‌های پررنگ‌‌تر این گروه بیشتر هم احساس می‌شود. رنگ‌های گرم یادآور گرما و تابستان بوده و حس گرما را در انسان ایجاد می‌کنند. 

همانطور که گفتیم این رنگ‌ها محرک سیستم عصبی بوده و احساست افراد را برانگیخته می‌کنند. استفاده از این رنگ‌ها در دکوراسیون فضای داخلی باعث کوچک‌‌تر بنظر رسیدن آن می‌شوند؛ اما در حین حال به منزل، گرما می‌بخشند؛ چرا که با بالا بردن فشار خون و دمای بدن باعث می‌شوند تا حس گرما در خانه القا شود. یکی دیگر از ویژگی‌های این رنگ‌ها که باعث شده از آنها به عنوان رنگ‌های نزدیک نیز نام برده شود حس نزدیک‌‌تر شدن اشیا در نظر ناظرین است. 

رنگ‌های سرد 

رنگ‌های سرد از آن دسته رنگ‌هایی هستند که وقتی به آنها نگاه می‌کنیم می‌توانیم حس سرما، یخبندان و برف را در خود احساس کنیم. این رنگ‌ها خاصیت آرامشبخشی دارند. رنگ‌هایی مانند سبز، آبی و سفید. این رنگ‌ها باعث کم کردن ضربان قلب، آراام کردن ماهیچه‌ها، پایین آوردن درجه حرارت بدن و حس سرما در افراد می‌شوند.

در این بین بنفش به عنوان یک رنگ ترکیبی سرد و گرم شناخته می‌شود چنانچه اگر قرمز آن بیشتر باشد رنگی گرم و اگر رنگ آبی بیشتر بود رنگی سرد به شمار می‌رود. رنگ سرد مناسب فضاهایی است که نیاز به آرامش دارند؛ چرا که حس آرامش و تسکین را القا می‌کنند. همچنین در جایی که قصد داشته باشید تا فضایی کوچک را بزرگ‌‌تر نشان دهید می‌توانید از این دسته رنگ‌ها استفاده کنید؛ چرا که رنگ‌های سرد باعث عمق در فضا می‌شوند. 

یکی از تفاوت‌های رنگ‌های سرد با رنگ‌های یخ در این است که در ترکیبات رنگ‌های یخ، رنگ زرد افزوده شده است. به رنگ‌های سرد، رنگ‌های دور نیز گفته می‌شود. این ویژگی در طراحی، باعث می‌شود تا اشیا دورتر از فاصله واقعی‌شان از ما بنظر برسند. در دکوراسیون منزل می‌توان از ترکیب رنگ‌های گرم و سرد در کنار هم استفاده کرد.

رنگ‌های روشن

به کم‌رنگ‌ترین رنگ‌ها، رنگ‌های روشن می‌گویند. روشنی بعضی از این رنگ‌ها به دلیل نبود رنگ‌هایی است که نمی‌توان آنها را در ترکیبات‌شان پیدا کرد.

رنگ‌های تیره

به رنگ‌هایی که در ترکیبات‌شان از رنگ سیاه استفاده شده باشد رنگ‌های تیره می‌گویند. رنگ‌های تیره باعث می‌شوند تا فضا کوچک‌‌تر بظر برسد. قرار گرفتن رنگ‌های روشن و تیره در کنار هم باعث به وجود آمدن تضاد می‌شود. این تضاد را می‌توان با به تصویر کشیدن روز و شب در طبیعت نشان داد. 

رنگ‌های تک رنگ یا مونوکروماتیک 

بر طبق قوانین چرخه رنگ، هر رنگ شامل سه رنگ از سایه‌ی‌رنگ، ‌درجه‌ی‌رنگ و ته‌رنگ است. به درجات مختلف یک رنگ واحد، تک‌رنگ می‌گویند. کافی است یک رنگ را انتخاب کرده و با مقادیر مختلفی از رنگ سیاه و سایه‌ها ترکیب کنید تا ترکیب رنگ‌های روشن‌‌تر و تیره‌‌تری از همان رنگ را بدست آورید. برای ساختن سایه‌ی‌رنگ، ته‌رنگ و ‌درجه‌ی‌رنگ از سه رنگ خنثی یعنی مشکی، سفید و خاکستری استفاده می‌کنیم.

سایه رنگ یا شید

اگر به رنگ اصلی رنگ مشکی اضافه کنیم رنگ پایه را قوی‌‌تر و تیره‌‌تر می‌کنیم. این رنگ دارای حسی عمیق و غنی است. اثر سایه‌رنگ‌ها می‌تواند یک اثر قوی و تاثیرگذار باشد.

ته‌رنگ یا تینت

با اضافه کردن رنگ سفید به رنگ پایه می‌توانیم یک رنگ روشن‌‌تر داشته باشیم که به آن ته‌رنگ گفته می‌شود. ته‌رنگ‌ها این ماهیت را دارند تا از قدرت و شدت رنگ بکاهند. این امر به خصوص برای توازن و تعادل در بکارگیری رنگ‌های روشن و براق کاربرد دارد.

درجه یا تون رنگ 

با استفاده از ترکیب رنگ سیاه، سفید وخاکستری به پایه‌ی‌رنگ می‌توانیم به ‌درجه‌رنگ برسیم. در واقع ‌درجه‌رنگ یک ورژن کمرنگ و ملایم از رنگ اصلی است. ‌درجه‌رنگ باعث می‌شود تا روشنی رنگ، کمتر به نظر برسد و همچنین باعث شود تا ظرافت و پیچیدگی‌هاییکه در رنگ اصلی و پایه ملموس نبودند بهتر و بیشتر نمایان شوند. 

رنگ‌های مشابه یا آنالوگ 

در چرخه رنگ به سه رنگ مشابهی که در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند رنگ‌های مشابه می‌گویند. این ترکیب یکی از ترکیبات زیبا به شمار می‌رود؛ اما بشرط آنکه یک رنگ را رنگ اصلی و غالب در نظر گرفته و از دیگر رنگ‌ها به میزان کمتر و مناسب‌‌تری در کنار آن استفاده کنید. 

رنگ‌های سه‌گانه

در چرخه رنگ به سه رنگی که با فاصله یکسان و مساوی از هم بر روی دایره قرار گرفته‌اند ترکیبات سه‌گانه رنگ می‌گویند. ترکیب این رنگ‌ها همانند رنگ‌های مکمل از کنتراست و جنب و جوش بالایی برخوردار است. این ترکیب می‌تواند در کنار رنگ‌های ثانویه و اولیه جلوه خوبی ارائه دهد. ترکیب این رنگ‌ها باعث تضاد بالا، قدرت و پویایی رنگ است.

رنگ‌های چهارگانه

به چهار رنگی که در فاصله یکسانی بر روی چرخه رنگ قرار گرفته‌اند رنگ‌های چهارگانه می‌گویند. بهتر است برای بهتر نشان دادن این ترکیبات، همانند قانون رنگ‌های آنالوگ عمل کنید. بدین صورت که یک رنگ را رنگ غالب در نظر گرفته و دیگر رنگ‌ها را به میزان کم در کنار آن استفاده کنید. اینکار باعث می‌شود تا کنتراست و جذابیت بیشتری ایجاد شود. اما دقت داشته باشید که هر چقدر ترکیب رنگ بیشتری داشته باشیم به همان نسبت نیز ایجاد توازن و کنتراست بین رنگ‌ها مشکل‌‌تر می‌شود.