مهم ترین قوانین جابه جایی بار بین شهری که باید بدانید!

مهم‌ترین قوانین جابه‌جایی بار بین شهری به‌منظور افزایش ایمنی، بهینه‌سازی فرآیند حمل‌ونقل و کاهش تخلفات در صنعت باربری وضع شده‌اند. رعایت این مقررات باعث می‌شود که شرکت‌های باربری و رانندگان از مشکلات قانونی، جریمه‌های سنگین و توقیف محموله در امان باشند. کلیه این قوانین در راستای نظم‌دهی و افزایش بهره‌وری سیستم حمل‌ونقل جاده‌ای تدوین شده‌اند. در این گزارش، به بررسی قوانین حمل بار پرداخته و تأثیر آن‌ها بر فرآیند باربری و حمل‌ونقل بین‌شهری را تشریح خواهیم کرد؛ در‌صورتی‌که قصد حمل بار بین شهری را دارید، مطالعه این مطلب را به شما توصیه می‌کنیم.

الزام دریافت کد باربری برای حمل قانونی

کد باربری یک شناسه رسمی و منحصربه‌فرد است که به شرکت‌های حمل‌ونقل و رانندگان اختصاص داده می‌شود تا فعالیت‌های آن‌ها در سامانه‌های نظارتی ثبت و پیگیری شود. این کد توسط سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای صادر می‌شود و تأییدیه‌ای برای مجاز بودن فعالیت باربری در کشور است. کاربردهای کد باربری و مزایای آن عبارت‌اند از:

• صدور بارنامه رسمی: برای دریافت بارنامه معتبر، که سند قانونی حمل بار محسوب می‌شود، داشتن کد باربری الزامی است. بدون این کد، امکان دریافت بارنامه و حمل‌ونقل قانونی وجود ندارد.

• استفاده در سامانه‌های حمل‌ونقل و نظارتی: این کد در سامانه‌های دولتی مانند سامانه راهداری و نیروی انتظامی ثبت می‌شود و برای کنترل، پایش و تایید مجوز فعالیت باربری‌ها استفاده می‌شود.

• دریافت بیمه باربری: شرکت‌های بیمه برای ارائه پوشش بیمه‌ای به باربری‌ها، ابتدا اعتبار کد باربری را بررسی می‌کنند. در نتیجه، بدون این کد، امکان بیمه کردن بار وجود ندارد.

• امکان شرکت در مناقصات حمل‌ونقل: بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ، تنها با باربری‌های دارای کد معتبر همکاری می‌کنند. این کد اعتبار حقوقی ایجاد کرده و امکان شرکت در مناقصات دولتی و خصوصی را فراهم می‌کند.

• بررسی سوابق و اعتبار باربری: با استفاده از کد باربری، امکان استعلام سابقه شرکت، میزان تخلفات، تاخیرها و عملکرد گذشته باربری برای مشتریان و ارگان‌های نظارتی فراهم می‌شود.

• پیشگیری از تخلفات و قاچاق کالا: داشتن این کد باعث ردیابی دقیق محموله‌ها و جلوگیری از جابه‌جایی غیرمجاز کالاهای قاچاق و غیرقانونی می‌شود.

بدون داشتن کد باربری، فعالیت باربری از نظر قانونی غیرمجاز تلقی شده و بار ممکن است توقیف یا مشمول جریمه‌های سنگین شود. از‌این‌رو دریافت کد باربری را می‌توان یکی از مهم‌ترین قوانین جابه‌جایی بار بین شهری دانست. 

لزوم ارائه اطلاعات دقیق و شفاف درباره کالا

یکی دیگر از مهم‌ترین قوانین جابه‌جایی بار بین شهری ارائه اطلاعات دقیق و شفاف درباره کالاست. این اطلاعات شامل نوع کالا، وزن، تعداد بسته‌ها، مبدا و مقصد و ارزش تقریبی آن است. این داده‌ها در بارنامه ثبت می‌شوند و به‌عنوان سند رسمی حمل‌ونقل مورداستفاده قرار می‌گیرند. عدم تطابق اطلاعات ارائه‌شده با محموله واقعی می‌تواند منجر‌به جریمه یا ضبط کالا شود. 

 همچنین، ارائه اطلاعات دقیق به شرکت حمل‌ونقل و راننده کمک می‌کند تا وسیله نقلیه مناسبی برای حمل بار انتخاب شود. در حمل کالاهای حساس مانند مواد شیمیایی، لوازم الکترونیکی و مواد فاسد‌شدنی، مشخص‌کردن شرایط حمل، مانند دمای مورد‌نیاز، روش بسته‌بندی و نحوه تخلیه نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

رعایت محدودیت‌های وزنی و حجمی در حمل بار

حمل بار در جاده‌های ایران تابع محدودیت‌های مشخصی از نظر وزن و ابعاد وسیله نقلیه است. بر‌اساس مقررات سازمان راهداری، حداکثر عرض مجاز تردد آزاد در راه‌ها برای کلیه وسایل نقلیه باری با بار بدون درنظر گرفتن آینه‌ها و چراغ‌های جانبی ۲.۶ متر است. حداکثر ارتفاع مجاز تردد در راه‌های کشور به جز محورهای هراز و چالوس برای کلیه وسایل نقلیه باری با بار، از سطح زمین تا بالاترین قسمت بار یا وسیله نقلیه ۴.۵ متر است. حداکثر طول مجاز تردد آزاد انواع وسایل نقلیه باری نیز به شرح زیر است:

• کامیون دو محور ۱۰ متر

• کامیون سه محور به بالا ۱۲ متر

• انواع تریلی ۱۶.۵ متر

• کامیون با یدک ۱۸.۳۵ متر

• تریلی خودرو‌بر ۲۰.۷۵ متر 

یکی دیگر از مهم‌ترین قوانین جابه‌جایی بار بین شهری محدودیت وزنی بار است. در ادامه محدودیت وزنی برای انواع وسایل نقلیه باری در قالب یک جدول درج شده است:  

نوع کامیون یدک‌دار	حداکثر وزن مجاز
کامیون دو محور شش چرخ با یدک دو محور شش چرخ	۳۰ تن (۱۶ تن وزن کامیون + ۱۴ تن وزن یدک)
کامیون دو محور شش چرخ با یدک سه محور ده چرخ	۳۲ تن (۱۶ تن کامیون + ۱۵ تن یدک)
کامیون سه محور ده چرخ یا یدک دو محور شش چرخ	۳۸ تن (۲۲ تن کامیون + ۱۶ تن یدک)
کامیون سه محور ده چرخ با یدک سه محور ده چرخ	۴۰ تن (۲۲ تن کامیون + ۱۸ تن یدک)

 

رعایت این محدودیت‌ها برای حفظ ایمنی جاده‌ها، کاهش استهلاک وسایل نقلیه و جلوگیری از جریمه‌های راهنمایی و رانندگی ضروری است. حمل بار بیش‌از‌حد مجاز نه‌تنها باعث آسیب به وسیله نقلیه و جاده می‌شود، بلکه در برخی موارد منجر‌به توقیف خودرو و ابطال بارنامه نیز خواهد شد. برای حمل بارهای حجیم و سنگین، دریافت مجوز ویژه و اسکورت جاده‌ای الزامی است.

اخذ مجوز رسمی و پروانه کسب برای فعالیت باربری

شرکت‌های باربری برای فعالیت قانونی باید پروانه کسب و مجوز رسمی از اتحادیه باربری و سازمان راهداری دریافت کنند. این مجوزها براساس صلاحیت حرفه‌ای، رعایت استانداردهای ایمنی و تعهدات مالیاتی و بیمه‌ای صادر می‌شود. نداشتن پروانه کسب به‌معنای فعالیت غیرقانونی، عدم اعتبار در سیستم حمل‌ونقل و جریمه‌های سنگین است. 

همچنین یکی از مهم‌ترین قوانین جابه‌جایی بار بین شهری داشتن کارت هوشمند رانندگان است. کارت هوشمند رانندگی تأیید می‌کند آن‌ها مجوز فعالیت در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای را دارند. شرکت‌های معتبر نیز باید از قراردادهای رسمی، بیمه‌های معتبر و بارنامه‌های قانونی برای ارائه خدمات استفاده کنند تا از بروز مشکلات قانونی جلوگیری شود.

مدیریت زمان تخلیه و بارگیری برای جلوگیری از تاخیر

در حمل‌ونقل بار یکی از مهم‌ترین قوانین جابه‌جایی بار بین شهری، تعیین دقیق ساعت بارگیری و تحویل کالا اهمیت بالایی دارد و باید از قبل در بارنامه ثبت شود. مشخص بودن زمان بارگیری به هماهنگی بهتر میان فرستنده، باربری و راننده کمک کرده و از اتلاف وقت، معطلی وسیله نقلیه و هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌کند. علاوه‌بر این، تعیین زمان دقیق تخلیه در مقصد، امکان برنامه‌ریزی بهتر برای تخلیه کالا و جلوگیری از ایجاد ازدحام و تأخیرهای غیرضروری را فراهم می‌کند.

بیمه باربری جهت جبران خسارت‌های احتمالی

بیمه باربری یکی از مهم‌ترین قوانین جابه‌جایی بار بین شهری است که برای جبران خسارات احتمالی در مسیر حمل مورد‌استفاده قرار می‌گیرد. این بیمه، کالاهای تحت حمل را در برابر خسارات ناشی از حوادث طبیعی (سیل، زلزله، طوفان)، تصادف، آتش‌سوزی، واژگونی وسیله نقلیه، سرقت و خسارات فیزیکی پوشش می‌دهد. بسته به نوع کالا و حساسیت آن، شرایط بیمه‌نامه ممکن است متفاوت باشد و صاحبان کالا می‌توانند سطح پوشش موردنیاز را انتخاب کنند. همچنین، برخی بیمه‌های باربری شامل پوشش تاخیر در تحویل یا خسارات ناشی از سوء‌مدیریت در حمل‌ونقل نیز می‌شوند که در قرارداد بیمه مشخص می‌شود.

براساس ماده ۶ شرایط عمومی بیمه باربری، در صورت آسیب دیدن کالاهای جفت یا دست (مانند کفش، لوازم خانگی، قطعات صنعتی و موارد مشابه)، فقط خسارت بخش آسیب‌دیده جبران خواهد شد، مگر اینکه بیمه‌گذار هنگام عقد قرارداد پوشش کلی برای مجموعه کالاها را درخواست کرده باشد. از سوی دیگر، در برخی موارد مانند حمل مواد شیمیایی، مایعات یا کالاهای فاسدشدنی، نیاز به بیمه‌نامه‌های خاص با شرایط ویژه وجود دارد، زیرا این نوع محموله‌ها در برابر تغییرات دما، نشتی یا فعل‌وانفعالات شیمیایی حساس هستند. بدون بیمه باربری، در صورت بروز حادثه، همه مسئولیت مالی خسارت بر عهده صاحب کالا خواهد بود؛ بنابراین استفاده از بیمه‌نامه‌های معتبر برای تضمین امنیت محموله در مسیرهای بین‌شهری و بین‌المللی الزامی و ضروری است.

ممنوعیت تردد وسایل باربری در ساعات پر‌ترافیک

محدودیت‌های زمانی برای تردد وسایل باربری سنگین در ساعات پر‌ترافیک با هدف کاهش ازدحام شهری، افزایش ایمنی رانندگان و کاهش تصادفات ناشی از حجم بالای تردد خودروها اعمال می‌شود. به‌طورخاص، در کلان‌شهرهایی مانند تهران، اصفهان، مشهد و شیراز، ورود و تردد کامیون‌ها، تریلی‌ها و سایر وسایل نقلیه باری در ساعات اوج ترافیک صبح (۶:۰۰ تا ۱۰:۰۰) و عصر (۱۶:۰۰ تا ۲۱:۰۰) ممنوع است. این قانون در مناطق پرتردد صنعتی و تجاری نیز اجرا می‌شود تا از اختلال در عبور و مرور وسایل نقلیه عمومی و شخصی جلوگیری شود.

رعایت نکردن این ممنوعیت‌ها منجربه جریمه‌های سنگین، توقیف وسیله نقلیه و حتی لغو مجوز باربری می‌شود. همچنین، در برخی مسیرهای خاص، برای تردد در ساعات ممنوعه نیاز به مجوز ویژه از شهرداری یا سازمان راهداری وجود دارد. برای بارهایی که نیاز به حمل اضطراری دارند (مانند تجهیزات پزشکی، کالاهای فاسدشدنی و مواد شیمیایی خاص)، مجوز عبور از ساعت‌های پرترافیک باید از مراجع ذی‌صلاح دریافت شود.

مشخص بودن نشانی دقیق مبدا و مقصد بار

یکی از مهم‌ترین قوانین جابه‌جایی بار بین شهری، ثبت نشانی دقیق مبدا و مقصد کالا است. این اطلاعات باید به‌صورت کامل و بدون ابهام در بارنامه، قرارداد حمل و سیستم‌های مدیریت حمل‌ونقل (TMS) درج شوند تا از بروز خطا، تاخیر در تحویل و مشکلات لجستیکی جلوگیری شود. نشانی دقیق باید شامل نام شرکت یا فرستنده، آدرس کامل، کد پستی، شماره تماس و هرگونه توضیحات ضروری باشد. در‌صورتی‌که نشانی به‌درستی ثبت نشود، امکان ارسال اشتباه محموله، افزایش هزینه‌های حمل و تأخیر در زمان تحویل وجود دارد.

مشخص بودن مقصد و مبدأ کالا برای مدیریت مسیرهای حمل‌ونقل و تعیین بهترین مسیر تردد نیز اهمیت دارد. بسیاری از شرکت‌های باربری از سیستم‌های ردیابی آنلاین و GPS برای بررسی موقعیت دقیق محموله استفاده می‌کنند و در صورت درج اطلاعات نادرست، این سیستم‌ها کارایی لازم را نخواهند داشت. همچنین، در برخی موارد، وجود نشانی دقیق برای ترخیص کالا در مبادی ورودی و خروجی گمرکی یا انبارهای مقصد الزامی است. به همین دلیل، ثبت جزئیات کامل نشانی، به کاهش ریسک‌های حمل، تسریع فرآیند تحویل و جلوگیری از سردرگمی راننده و گیرنده کالا کمک می‌کند و یکی از استانداردهای حائز‌اهمیت در باربری و مهم‌ترین قوانین جابه‌جایی بار بین شهری محسوب می‌شود.

صدور بارنامه معتبر برای هر جابه‌جایی بار

بارنامه سندی قانونی و الزام‌آور است که همه جزئیات مربوط به حمل یک محموله را برای حامل بار و شرکت حمل‌ونقل مشخص می‌کند. این سند به‌عنوان رسید تحویل کالا به شرکت حمل‌ونقل عمل کرده و بدون آن، هیچ بیمه‌نامه معتبری صادر نمی‌شود. بارنامه باید توسط شرکت‌های دارای مجوز قانونی صادر شود و شامل اطلاعات دقیقی مانند نوع کالا، وزن، تعداد بسته‌ها، مبدأ و مقصد باشد. نرخ کرایه حمل نیز باید مطابق با توافقات قبلی یا نرخ‌های مصوب قانونی تعیین شده و در بارنامه ثبت شود. عدم صدور بارنامه ممکن است منجر‌به مشکلات قانونی و عدم امکان پیگیری حقوقی در صورت بروز خسارت یا اختلاف شود. 

توجه به ممنوعیت حمل کالاهای غیرقانونی

حمل کالاهای غیرقانونی، مانند مواد مخدر، سلاح‌های غیرمجاز، مواد منفجره بدون مجوز و کالاهای قاچاق، ممنوع بوده و عواقب قانونی جدی به همراه دارد. شرکت‌های حمل‌ونقل و رانندگان موظف‌اند پیش از پذیرش محموله، از قانونی بودن آن اطمینان حاصل کنند. در صورت کشف کالای غیرقانونی در حین حمل، ممکن است وسیله نقلیه توقیف شده و راننده و شرکت حمل‌ونقل تحت پیگرد قانونی قرار گیرند. همچنین، بارنامه به‌عنوان سند رسمی حمل کالا باید اطلاعات صحیح و قانونی را منعکس کند؛ هرگونه تخلف در این زمینه ممکن است منجر‌به ابطال مجوزهای فعالیت و جریمه‌های سنگین شود.

ثبت شرایط ویژه برای حمل کالاهای خاص و حساس

حمل کالاهای خاص و حساس، مانند مواد خطرناک، کالاهای فاسد‌شدنی، یا اقلام با ارزش بالا، نیازمند رعایت مقررات و استانداردهای ویژه‌ای است. برای مثال، کنوانسیون ADR مقررات بین‌المللی برای حمل مواد خطرناک در جاده‌ها را تعیین می‌کند. در بارنامه و سایر اسناد حمل‌ونقل، باید شرایط خاص مورد‌نیاز برای جابه‌جایی این نوع کالاها، مانند دمای نگهداری، نوع بسته‌بندی، و الزامات ایمنی، به‌طوردقیق ثبت شود. عدم رعایت این مقررات ممکن است منجر‌به خسارات جبران‌ناپذیر، جریمه‌های قانونی و آسیب به شهرت شرکت حمل‌ونقل شود.

رعایت قوانین جابه‌جایی بار بین شهری برای جلوگیری از جریمه و توقیف وسایل نقلیه

جابه‌جایی بار بین شهری فرآیندی حساس و نیازمند رعایت قوانین و مقررات مشخصی است که ایمنی، سرعت و دقت در حمل‌ونقل را تضمین می‌کند. دریافت کد باربری، صدور بارنامه، بیمه محموله، رعایت محدودیت‌های وزنی و زمانی و توجه به نوع کالا، از جمله الزاماتی هستند که هر شرکت حمل‌ونقل و راننده‌ای باید به آن پایبند باشد. رعایت این اصول نه‌تنها از مشکلات قانونی و مالی جلوگیری می‌کند، بلکه باعث افزایش بهره‌وری، کاهش خسارت‌های احتمالی و ارتقای سطح خدمات باربری نیز می‌شود. در نهایت، پایبندی به این قوانین، امنیت بار، سلامت رانندگان و روان‌سازی ترافیک جاده‌ای را به همراه دارد و موجب بهبود کیفیت خدمات حمل‌ونقل بین‌شهری خواهد شد.