لوله کشی آب: کار با لوله مسی

اتصالات لوله مسی

این تصویر، سه دستة اصلی اتصالات لوله مسی را نشان می دهد. اولین دسته شامل اتصالات طراحی شده برای خم یا چرخش در لوله می باشد. نوع دوم دارای اتصالاتی جهت متصل کردن یا انشعاب لوله مسی است. دسته آخر شامل کوپلینگ (Couplings)، کوپلینگ لغزشی (Slip Couplings) و آداپتورهایِ لولة چدن می باشد. شما می توانید هر کدام از این اتــصالات را هم برای لوله های سخت و هم برای لوله های انعطاف پذیر استفاده کنید. این اتصالاتِ نشان داده شده در تصویر به هیچ وجه نمونة کاملی از اتصالات لوله مسی نیستند. اتصالات دیگری وجود دارند که به رفع مشکلات خاصِ لوله کشی کمک می کنند.

برشِ لوله مسی

شما می توانید لوله مسی را با ارة آهن بری معمولی یا کاترِ لوله مسی (لوله بُر) برش دهید. اگرچه نتیجه حاصل از هر دو برش، رضایت بخش می باشد، اما نتیجه برش با کاترِ لوله، هر بار برش مربعی شکل (چهارگوش) خواهد بود. زمانی که لوله مسی را با اره   آهن بری معمولی برش می دهید، از یک قید (الگوی فلزی) یا ابزار تنظیم اره برای برش فارسی بر استفاده کنید. این امر به شما کمک می کند تا برش مربعی شکل در لوله ایجاد نمایید.

شما می توانید، قید را از تخته یا قطعه چوبی که به صورت شیاری V شکلِ اره شده بسازید تا لوله را سر جای خودش نگه دارد. با ایجاد شکافی در قید می توانید اره را در زوایای درست نسبت به شیار وی شکل هدایت کنید که این امر به نگه داشتن لوله هنگام برش و رسیدن به برش چهارگوش کمک می کند. زمانی که از کاتر لوله استفاده می کنید، لولi مس را با لوله گیر یا ابزار نگه دارندة دیگر، سر جای خود نگه دارید.

بعد از برش دادن، ناصافی های (خارفلزهای) داخل لوله را با یک سوهان نیم دایره از بین ببرید. معمولاً کاتر لوله نسبت به ارة آهن بری، ناصافی های بیشتری در لوله بجا می گذارد. زمانی که لوله را برای کار خاصی برش می دهید، اطمینان حاصل کنید که فاصلة لوله متناسب با اتصالات باشد. همچنین به خاطر داشته باشید که با اضافه کردن طولِ بیشتر به اتصالات، لوله، چرخش کامل خواهد داشت. تصویرِ زیر، حدود نیم اینچ فاصله برای هر اتصال نشان می دهد.

لحیم کردنِ یک مفصل در لوله مسی

بعد از اینکه لوله مسی را به طول های مناسب برش دادید، انتهای لوله را با ابزار 4 در 1 تمیز کنید. قسمت هایی که در اتصالات فرو می روند را به حدی تمیز کنید تا تمام اطراف آنها (دورتادور آنها) براق شوند. همچنین می توانید از برس تمیزکاری، کاغذ سنباده نرم یا براده فولاد استفاده کنید.

اگر از برس 4 در 1 استفاده می کنید، برس را داخل لوله بلغزانید. ابزار 4 در 1 استاندارد، لوله و اتصالاتِ ۰/۵ اینچی و ۰/۷۵اینچی را تمیز می کند. اطمینان حاصل کنید که اندازة ابزاری که استفاده می کنید، درست باشد. ابزار را داخل لوله به عقب و جلو بچرخانید تا لوله براق شود. همچنین می توانید کاغذ سنباده یا برادة فولاد را با فشارِ کمی دور لوله نگه داشته و سپس لوله را چندین بار به عقب و جلو بچرخانید.

همچنین باید داخل تمام اتصالات را تمیز کنید. می توانید از ابزار 4 در 1، برسِ لوله، براده فولاد یا کاغذ سنباده استفاده کنید. برای تمیز کردنِ کامل آنها وقت بگذارید. باقی ماندنِ هرگونه آشغال یا شی ء خارجی در لوله باعث نامرغوب شدنِ آب‌بندی می شود.

سپس، روکشِ نازکی از خمیر جوش یا روغن لحیم (فلاکس) در قسمت انتهای لوله مسی تمیز شده استفاده کنید. از برس روغن لحیم، مسواک کهنه یا بیلچه چوبی برای پخش (پهن) کردن روغن لحیم استفاده نمایید.

روغن لحیم یا خمیر جوش، پیوند محکمی بین مس و لحیم ایجاد می کند. از روغن لحیم در داخل اتصالات تمیز شده نیز استفاده کنید. برای مصرفِ خمیر جوش از برس روغن لحیم، بیلچه چوبی یا مسواک استفاده کنید. روغن لحیم یا خمیر جوش از اکسیده شدن مس در زمان داغ شدن جلوگیری می کند. برای لحیم کردن لولة مسی به هیچ وجه از لحیم بر پایه‌ی اسیدی استفاده نکنید.

به محض اینکه لوله مسی به طور کامل تمیز شده و با خمیر جوش اندودکاری شد، قطعة اتصال مسی را روی لوله قرار دهید. زمانی که قطعه اتصال به طور محکم در جای خود قرار داده شد، هم لوله و هم قطعه اتصال را چندین بار بچرخانید تا روغن لحیم به طور مساوی در همه جا پخش شود.

مشعل گاز پروپان، ابزاری ایده آل برای لحیم کاری لوله مسی می باشد. اگر به شعله مشعل گاز پروپان نگاه کنید شعله شفافی به رنگ آبی روشن در وسط شعله تیره تر می بینید. سر این شعله آبی روشن، داغ ترین قسمت شعله می باشد.

شعله را در امتداد اتصالات و لوله حرکت دهید تا به حرارت (دمای) لحیم کاری برسند. سپس حرارت را در وسط قطعه اتصال متمرکز کنید. شعله آبی روشن باید فقط قطعه اتصال را لمس نماید. شما می توانید هر دو انتهای قطعه اتصال را همزمان با حرارت دادنِ قسمت وسط مانند تصویر زیر حرارت دهید.

حرارت را مستقیماً به لحیم یا قسمتی که با روغن لحیم کاری شده ندهید. لوله مسی را بیش از حد حرارت ندهید. اگر به شعلة کنار لوله، دور از مشعل، نگاه کنید، می بینید که شعلة سبز رنگی ایجاد شده است. این بدین معنی است که قطعه اتصال، آماده لحیم کاری می باشد. روش دیگر، اتصالِ لحیم به لوله داغ است. اگر لحیم ذوب شده و شروع به سرازیر شدن کند، لوله در دمای لحیم کاری قرار دارد.

شعله را از لوله برداشته و از لحیم در قسمتی از لوله که به قطعه اتصال می چسبد، استفاده کنید. لحیم، داخل فطعه سرازیر می شود. به ذوب کردن لحیم ادامه دهید تا اطرافِ قطعه اتصال را به طور کامل بگیرد. ضرب المثلِ قدیمیِ «هرچه بیشتر بهتر»، در اینجا استفاده نمی شود. لحیمِ اضافه می تواند داخل لوله حرکت کرده و باعث ایجاد مانع یا حتی انسداد شود.

امروزه مناطق بیشتری نیاز به استفاده از لحیم بدون سرب یا لحیم تقریباً بدون سرب برای خطوط تأمینِ آب دارند. برای لحیم کاریِ لوله های مسی به هیچ وجه از لحیم بر پایه اسیدی استفاده نکنید. از لحیم بدون سرب یا لحیم هسته جامدُ ۹۵/۵ استفاده نمایید.

اگر هر دو طرفِ یک کوپلینگ یا مفصل زانویی یا سه طرف یک سه راهی را لحیم کاری می کنید، همه را به طور همزمان انجام دهید. قطعة اتصال را حرارت داده و سپس به سرعت لحیم را برای تمام مفصل ها استفاده کنید. اگر مجبورید مفصلِ روی یک قطعه اتصال را مجدداً حرارت دهید، پارچه مرطوبی روی همه مفصل های مجاور که قبلاً ساخته شده اند، بکشید. این امر از آسیب دیدن مفصل های مجاور جلوگیری می کند.

می توانید سَری های مختلف مشعل گاز پروپان را امتحان کنید تا یکی از آنها که حرارت را به طور مساوی در امتـداد لوله ای که استفاده می کنید، پخش می کند، پیدا کنید.

تعمیر لوله مسی

گاهی اوقات باید سوراخِ موجود در لوله مسی را تعمیر کرده یا قطعه جدیدی را جایگزینِ قسمت آسیب دیده کنید. برای تعمیر یا جاسازی کردنِ یک قسمت جدید در لوله مسی می توانید از کوپلینگ مسی استاندارد با اندازه مناسب یا کوپلینگ لغزشی استفاده کنید.

تفاوتِ اصلی کوپلینگ لغزشی با کوپلینگ استاندارد در برآمدگیِ (دندانه) مرکزی است که در کوپلینگ استاندارد وجود دارد. برای تعمیر از هر دو اتصالات استفاده می شود اما برآمدگی مرکزی در کوپلینگ استاندارد باعث می شود که در تعمیرات، قطعه اتصال راحت تر در مرکز قرار بگیرد.

زمانی که از کوپلینگ استاندارد برای ایجاد یک اتصال در لوله استفاده می کنید، برآمدگی موجود در این کوپلینگ، آن را به طور اتوماتیک در مرکز قرار می دهد. کوپلینگ لغزشی می تواند در امتداد لوله بلغزد (سُر بخورد) اما باید طبق اندازه گیریِ هر مفصل در مرکز قرار بگیرد.

معمولاً سوراخ های کوچک موجود در لوله های مسی را می توان با اره کردنِ مستقیمِ لوله از قسمت سوراخ شده تعمیر کرد.

ابتدا تمام آبِ موجود در لوله را تخلیه کنید. لوله ها را جدا کرده و کوپلینگ لغزشی یا کوپلینگ استاندارد با اندازة مناسب را روی لوله جاسازی کنید.

اگر از کوپلینگ لغزشی استفاده می کنید، آن را روی لوله جاسازی کرده و تا رسیدن به جای دلخواه بلغزانید. برآمدگیِ مرکزی در کوپلینگ استاندارد، لغزش را غیرممکن می سازد. هر دو قسمت انتهایی را با کشیدنِ برس، سنباده یا ساییدن که قبلاً توضیح داده شدند، تمیز کنید.

قسمت های انتهایی لوله را تمیز کنید. از روغن لحیم برای لوله و اتصالات استفاده نمایید. کوپلینگ لغزشی را در جایگاهی که می خواهید، لحیم کنید، همانگونه که در تصویر نشان داده شده است.

در برخی موارد، قسمتی از لوله را باید به طور کامل برش داده و دور انداخت. شما باید آن قسمتِ آسیب دیده لوله را اره کرده و لولة جدیدی با همان اندازه و طول برش دهید. لوله آسیب دیده را برداشته و لوله جدید را که دقیقاً همان اندازه است، جایگزین آن کنید. قسمتهای انتهایی و داخل کوپلینگ ها را تمیز کنید.

پس از به کار بردنِ روغن لحیم، دو کوپلینگ لغزشی را در جای خود قرار داده و برای لحیم کاری آماده شوید. کوپلینگ های لغزشی را سر جای خودشان لحیم کنید. صرفاً از لحیم بدون سرب یا لحیم هسته جامد ۹۵/۵ استفاده نمایید. هرگز از لحیم بر پایه اسید برای لحیم کاری لوله مسی استفاده نکنید. بسیاری از منازل قدیمی اساساً با لولة گالوانیزه لوله کشی شده اند اما با این وجود، می توانید برای تعمیر سیستم لوله کشی، از لوله مسی استفاده کنید.

هشدار سرب

بسیاری از منازل قدیمی دارای سیستم های آب با لوله سربی هستند. بیشتر منازل جدیدتر دارای سیستم های آب با لوله مسی هستند که با لحیم حاوی سرب، لحیم کاری می شوند. سرب می تواند از فرسایشِ مواد در لوله کشی و سیستمهای توزیعِ حاوی سرب به داخل سیستم آب آشامیدنی نشت کند. قرار گرفتن در معرض سرب باعث ناهنجاریهای عصبی و مغزی، کم خونی، فشارخون بالا، مشکلات کلیه و باروری، کاهش سلول های قرمز خون، رفلکس های کندتر و حتی مرگ شود. سرب در کلیه، کبد و مغز جمع می شود. بر خلافِ بیشتر مواد شیمیایی دیگر، زمانی که سرب وارد بدن فرد می شود، نمی توان آن را از بین برد. قرار گرفتن در معرض حتی مقدار کمی از سرب در طول چند سال می تواند باعث آسیب های غیرقابل بازگشت شود.

زمانی که روی پروژه لوله کشی کار می کنید، از لحیم بدون سرب استفاده کنید. در مصارف معمولی اگر 6 ساعت از زمان مصرف آب گذشته باشد، آب را باز کرده و قبل از نوشیدن یا استفاده از آب برای آشپزی، بگذارید چند دقیقه جاری باشد. با این حال، نباید آب را هدر دهید. می توانید از آن آب برای آب دادن به گیاهان استفاده کنید.

این مقاله ترجمه‌ای است از: How to Work With Copper Pipe

عکس: Max Hermansson on Unsplash