نظافت منزل یکی از کارهای مهم و همیشگی هر خانه‌ای است. در زندگی امروز، با زمان محدود و مشغله‌های زیاد، حفظ تمیزی خانه سخت‌تر شده اما یک خانه مرتب فقط زیبا نیست؛ برای سلامت خانواده هم حیاتی است. آلودگی هوا در شهرهای بزرگ مثل تهران، گرد و غبار، و فضای محدود آپارتمان‌ها، شرایط نظافت را دشوارتر می‌کند. خانه‌ای تمیز می‌تواند از بیماری‌ها جلوگیری کند و به آرامش روانی اعضای خانواده کمک کند.
در این راهنما از وبلاگ سنجاق، توصیه‌های نظافت منزل را در 20 گزینه دسته‌بندی کرده‌ایم.. این نکات ساده، قابل اجرا و مناسب زندگی در ایران هستند. با کمک آن‌ها، می‌توانید سریع‌تر، اصولی‌تر و با صرف انرژی کمتر، خانه‌ای پاکیزه و منظم داشته باشید.
آنچه در ادامه می‌خوانیم:
تقسیمبندی کارها: برنامه‌ریزی نظافت منزل هفتگی، ماهانه و سالانه
نظافت خانه، اگر بدون برنامه‌ریزی انجام شود، خیلی زود از کنترل خارج می‌شود. ممکن است بعضی کارها پشت گوش بیفتد، بعضی‌ها را چند بار تکرار کنیم و آخر سر، باز هم حس کنیم خانه‌مان آن‌طور که باید تمیز و مرتب نیست. برای همین، تقسیم کردن کارهای نظافتی به سه دسته هفتگی، ماهانه و سالانه، می‌تواند نه‌تنها روند کار را ساده‌تر کند، بلکه نتیجه بهتری هم به ما بدهد. خانه‌ای که مرتب و در زمان مناسب رسیدگی شود، همیشه حس خوبی منتقل می‌کند؛ نه‌فقط به مهمان، بلکه به خود ما که بیشتر از هرکسی در آن زندگی می‌کنیم.
در برنامه هفتگی، تمرکز روی کارهایی است که بیشتر از بقیه دیده می‌شوند و بیشتر هم در معرض آلودگی و به‌هم‌ریختگی قرار دارند. مثلاً تمیز کردن سرویس بهداشتی و حمام، گردگیری سطح قفسه‌ها، جارو زدن کف، شستن ملحفه‌ها، یا پاک کردن سینک و گاز، کارهایی هستند که اگر به‌طور مرتب هر هفته انجام شوند، هم کمتر زمان می‌برند و هم خانه همیشه ظاهر مرتب‌تری دارد. بهتر است این کارها را روی چند روز مختلف تقسیم کنیم. لازم نیست تمام خانه را در یک روز برق بیندازیم؛ مثلا می‌توان یک روز را به آشپزخانه اختصاص داد، روز دیگر را به اتاق خواب‌ها و روزی دیگر را به شستن لباس‌ها یا رسیدگی به زباله‌ها.
کارهایی هم هستند که نیازی نیست هر هفته انجام شوند، اما اگر ماهی یک‌بار سراغشان نرویم، کم‌کم اوضاع از دستمان خارج می‌شود. برای همین در برنامه ماهانه، می‌توان زمان مناسبی را به تمیز کردن پنجره‌ها، شستن پرده‌ها، مرتب کردن کابینت‌ها و یخچال، جارو زدن زیر مبل‌ها یا تمیز کردن وسایلی مثل مایکروویو یا ماشین لباس‌شویی اختصاص داد. در همین زمان، شاید بد نباشد نگاهی هم به فیلترهای کولر یا تهویه بیندازیم و مطمئن شویم همه‌چیز درست کار می‌کند.
در نهایت، بعضی کارها هستند که شاید فقط یک‌بار در سال انجام شوند، اما اهمیت زیادی دارند. خانه‌تکانی فقط مربوط به روزهای آخر اسفند نیست. گاهی بهتر است در شروع هر فصل، بخشی از این وظایف را انجام دهیم؛ مثلاً شستن فرش‌های بزرگ، تمیز کردن دیوارها و سقف، مرتب کردن انباری، تمیز کردن پشت و زیر یخچال یا اجاق گاز، و حتی بررسی وضعیت وسایل گرمایشی و سرمایشی. این‌جور نظافت‌ها باعث می‌شود عمر وسایل خانه بیشتر شود و از نظر بهداشتی هم محیط سالم‌تری داشته باشیم.
در نهایت، برنامه‌ریزی برای نظافت فقط یک کار فنی نیست؛ نوعی نظم ذهنی هم هست. وقتی می‌دانیم چه کاری را چه زمانی باید انجام دهیم، هم خیالمان راحت‌تر است و هم از تلنبار شدن کارها جلوگیری می‌کنیم. داشتن یک تقویم ساده یا حتی یک یادداشت روی یخچال می‌تواند کمک بزرگی باشد تا خانه همیشه در بهترین حالت خودش باقی بماند.
چک‌لیست نکات نظافت خانه که باید داشته باشید
نظافت خانه چیزی نیست که فقط به وقت خانه‌تکانی سراغش برویم. اگر بخواهیم خانه‌مان همیشه مرتب، سالم و راحت باشد، باید نظافت را به بخشی از سبک زندگی‌مان تبدیل کنیم. یکی از بهترین راه‌ها برای این کار، داشتن یک چک‌لیست است. چک‌لیستی که کمک‌مان کند فراموش نکنیم چه کاری باید انجام شود، چه چیزی نیاز به رسیدگی دارد، و چه بخشی از خانه مدت‌هاست نادیده گرفته شده. در ادامه، فهرستی از نکات مهم نظافتی را می‌خوانید که بهتر است همیشه در گوشه‌ی ذهنتان یا روی یک برگه در یخچال داشته باشید.
اول از همه، بخش‌های پرتردد خانه مثل پذیرایی، آشپزخانه و سرویس بهداشتی همیشه نیاز به رسیدگی مداوم دارند. مثلا هر چند روز یک‌بار لازم است سطوح میزها و قفسه‌ها گردگیری شوند. کف خانه، به‌خصوص در روزهای بارانی یا پررفت‌وآمد، سریع کثیف می‌شود. پس جارو و تی کشیدن هفتگی، حتی در بعضی خانه‌ها، روزانه، یکی از ضروری‌ترین کارهاست. سینک ظرفشویی، گاز، و صفحه کابینت‌ها هم خیلی زود لک می‌گیرند یا چربی می‌گیرند؛ پاک کردن آن‌ها بعد از هر آشپزی، کار سختی نیست اما اگر جمع شود، تبدیل به پروژه‌ای تمام‌عیار می‌شود!
در چک‌لیست حتما شستن حوله‌ها و ملحفه‌ها را هم قرار دهید. هر هفته یا دو هفته یک‌بار، باید شسته شوند تا از بوی بد یا جمع شدن باکتری‌ها جلوگیری شود. فراموش نکنید بالش‌ها و پتوها هم چند وقت یک‌بار باید شسته شوند، حتی اگر روی آن‌ها کاور دارید.
بعضی چیزها هستند که معمولا از قلم می‌افتند؛ مثلاً کلیدهای برق، دستگیره درها، ریموت کنترل‌ها، موبایل‌ها یا حتی سطل زباله. این وسایل هر روز لمس می‌شوند و ممکن است پر از میکروب باشند. یک دستمال مرطوب یا اسپری ضدعفونی‌کننده برای این بخش‌ها، هر هفته معجزه می‌کند.
یکی از بخش‌های مهم نظافت خانه، رسیدگی به وسایل الکترونیکی است. تلویزیون، لپ‌تاپ، مانیتور و موبایل نیاز به گردگیری و پاک‌سازی دارند، ولی نه با هر چیزی! پارچه‌های میکروفایبر بهترین گزینه هستند تا بدون ایجاد خط و خش، گرد و چربی را پاک کنند.
در بخش‌های کمتر دیده‌شده هم کارهایی وجود دارد که نباید فراموش شوند. مثلا زیر مبل و تخت‌ها، پشت یخچال و ماشین لباس‌شویی، بالای کابینت‌ها یا کمدهایی که کمتر سراغشان می‌روید. بهتر است ماهی یک‌بار یا دو ماه یک‌بار، این نقاط را بررسی و تمیز کنید.
در نهایت، هر چک‌لیست خوبی باید قابل تنظیم باشد. سبک زندگی، تعداد افراد خانه، حضور بچه یا حیوان خانگی، همه در میزان نظافت موردنیاز تاثیر دارند. بنابراین چک‌لیست شما باید انعطاف‌پذیر باشد؛ اما مهم این است که وجود داشته باشد! چون وقتی بدانید دقیقاً چه کاری باید انجام شود، هم وقتتان بهتر مدیریت می‌شود، هم کمتر استرس می‌گیرید.
بهترین ترفندهای نظافت خانه برای سریع پیش رفتن کارها
همه ما دوست داریم خانه تمیز و مرتب داشته باشیم، اما گاهی وقت یا انرژی کافی برای یک نظافت کامل نداریم. اینجاست که ترفندها به کار می‌آیند. ترفندهای ساده و کاربردی‌ای که باعث می‌شوند کارها سریع‌تر پیش بروند، کمتر خسته شویم و البته نتیجه‌ی بهتری هم بگیریم. در ادامه چند روش ثابت‌شده و هوشمندانه را با هم مرور می‌کنیم.
۱. قبل از شروع، برنامه داشته باشید
بی‌برنامه شروع کردن تمیزکاری باعث می‌شود از این اتاق به آن یکی بروید، نصفه‌نیمه پیش بروید و آخرش هم خسته و بی‌حوصله شوید. قبل از هر کاری، تصمیم بگیرید امروز سراغ کدام بخش از خانه می‌روید، چه کاری را قرار است انجام دهید و چقدر زمان دارید. حتی اگر فقط ۳۰ دقیقه وقت دارید، باز هم می‌توانید یک بخش خاص را کاملاً تمیز کنید؛ فقط کافی‌ست بدانید از کجا شروع می‌کنید و کجا تمام
۲. از بالا به پایین تمیز کنید
یکی از ساده‌ترین ترفندها این است: همیشه از بالا شروع کنید و به پایین برسید. مثلا اگر می‌خواهید اتاقی را تمیز کنید، اول گردگیری قفسه‌ها و بالای کمدها، بعد میز و در نهایت کف اتاق را جارو و تی بکشید. اینطوری گرد و خاکی که از بالا پایین می‌ریزد دوباره قسمت تمیزشده را کثیف نمی‌کند و مجبور نمی‌شوید دوباره کاری کنید.
۳. همه‌چیز را دم دست بچینید
قبل از شروع، وسایل تمیزکاری مثل دستمال، شوینده، اسپری، کیسه زباله و ... را آماده کنید و در یک سبد یا سطل کوچک بگذارید. این روش باعث می‌شود مدام دنبال وسیله نگردید و وسط کار توقف نکنید. حتی می‌توانید یک "جعبه ابزار تمیزکاری" برای هر طبقه یا بخش خانه داشته باشید.
۴. تایمر بگذارید تا سرعت بگیرید
یک روش جالب برای سریع‌تر کار کردن این است که برای هر بخش تایمر تنظیم کنید. مثلاً بگویید "برای تمیز کردن حمام ۲۰ دقیقه وقت دارم". این کار ناخودآگاه تمرکز شما را بیشتر می‌کند، باعث می‌شود حواستان پرت موبایل یا کارهای دیگر نشود و زمان را هدر ندهید.
۵. کارهای مشابه را با هم انجام دهید
اگر قرار است چند بخش را گردگیری کنید، اول همه‌جا را گردگیری کنید، بعد سراغ جارو و تی بروید. اینکه یک کار را چند بار تکرار نکنید و مرحله به مرحله جلو بروید، خیلی در صرفه‌جویی زمان مؤثر است.
۶. به کمک شوینده‌های طبیعی هم فکر کنید
گاهی ترکیب‌هایی مثل سرکه و جوش‌شیرین می‌توانند سریع‌تر از مواد شیمیایی آماده عمل کنند، مخصوصاً برای جرم‌گیری یا از بین بردن بوهای بد. علاوه بر صرفه‌جویی، برای سلامتی هم مفیدترند و نیاز به تهویه شدید ندارند.
۷. کارهای کوچک را همان لحظه انجام دهید
یکی از رازهای خانه‌داری موفق این است: نگذارید همه‌چیز جمع شود. اگر همزمان با آشپزی لکه‌ای روی گاز افتاد، همان موقع پاکش کنید. اگر لباس‌ها را از خشک‌کن درآوردید، همان موقع تا بزنید. این کارهای کوچک در زمان، انرژی و اعصاب شما صرفه‌جویی می‌کنند.
۸. کارها را تقسیم کنید
اگر با دیگر اعضای خانواده زندگی می‌کنید، نظافت فقط مسئولیت یک نفر نیست. یک تقسیم ساده، حتی برای ۱۵ دقیقه، می‌تواند بخش زیادی از کار را جلو ببرد. یک نفر جارو بزند، دیگری ظرف‌ها را بشوید، و نفر سوم گردگیری کند. وقتی هرکسی کاری دارد، همه زودتر استراحت می‌کنند.
توصیه‌های متخصصان برای نظافت منزل
-
نظافت را همیشه از قسمت‌های بالا به پایین انجام دهید تا گرد و غبار مجدداً بر سطوح ننشیند.
-
هر روز زمانی کوتاه را به جمع‌آوری وسایل و نظم‌دهی اختصاص دهید.
-
ابزارهای نظافت را در یک محل مشخص و قابل دسترس نگهداری کنید.
-
حوله‌ها و ملحفه‌ها را به‌صورت منظم، هر هفته یا دو هفته یک‌بار شست‌وشو دهید.
-
ضدعفونی کردن دستگیره‌ها، کلیدهای برق و وسایل پرتماس را به‌صورت هفتگی در برنامه قرار دهید.
-
برای هر اتاق یک سطل زباله مجزا در نظر بگیرید تا جمع‌آوری زباله آسان‌تر شود.
-
لکه‌ها و چربی‌ها را بلافاصله پس از ایجاد پاک کنید تا نیاز به صرف زمان بیشتر نباشد.
-
پیش از شروع نظافت، برنامه‌ای مشخص برای بخش‌های مختلف خانه تدوین کنید.
-
کارهای مشابه مانند گردگیری، جاروکشی یا شیشه‌شویی را به‌صورت متوالی و دسته‌جمعی انجام دهید.
-
نقاطی مانند پشت یخچال، زیر تخت و بالای کمدها را ماهیانه نظافت کنید.
-
از ترکیبات طبیعی مانند سرکه و جوش‌شیرین برای پاک‌سازی سطوح استفاده نمایید.
-
شیشه‌پاک‌کن‌ها را نه‌تنها برای شیشه، بلکه برای درخشان‌کردن شیرآلات نیز می‌توان به‌کار برد.
-
پرده‌ها را حداقل هر فصل یک‌بار شست‌وشو دهید تا از تجمع گرد و غبار جلوگیری شود.
-
وسایل اضافی و بدون استفاده را به‌طور منظم از فضای خانه خارج کنید.
-
برای هر فعالیت نظافتی زمان مشخصی تعیین نمایید تا از اتلاف وقت جلوگیری شود.
-
از جاروبرقی با سری‌های مختلف برای دسترسی به گوشه‌ها و فضاهای محدود استفاده کنید.
-
استفاده از کفش مخصوص داخل منزل به تمیزی بیشتر کف‌پوش‌ها کمک می‌کند.
-
سینک ظرفشویی را هر شب پاک‌سازی و خشک نمایید تا همواره براق و تمیز باقی بماند.
-
ماشین لباس‌شویی و ظرفشویی نیز نیاز به نظافت دوره‌ای دارند؛ این مورد را فراموش نکنید.
-
با تقسیمبندی کارها به بخش‌های کوچک روزانه، از فشار نظافت سنگین در یک روز جلوگیری کنید.
شما می‌توانید از پلتفرم‌های خدماتی برای نظافت دوره‌ای خانه کمک بگیرید. برای مثال می‌توانید در سنجاق، جدول قیمت میانه بازار متخصصان و شرکت‌های نظافتی را ببینید، ثبت سفارش کرده و از میان شرکت‌های نظافتی بهترین گزینه را با توجه به امتیازها، نظرات و نمونه‌کارها انتخاب کنید. به این ترتیب خیالتان از اجرا و نظافت خانه راحت خواهد بود.
