به طور معمول در زمان تهیه و حتی سرویس دوره‌ای کولر گازی، توجه به انواع گاز کولر گازی احتمالا آخرین نکته‌ای است که مد نظر افراد قرار می‌گیرد و اکثرا به راحتی از کنار این موضوع عبور می‌کنند. هر نوع گاز ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خودش را دارد. افراد با توجه به مدل کولر، موقعیت جغرافیایی، نوع کاربری و حتی مسائل محیط‌زیستی، ممکن است انتخاب متفاوتی داشته باشند. در این راهنما از بازار آنلاین خدمات سنجاق، نگاهی کرده‌ایم به پرکاربردترین انواع گازهای مورد استفاده در کولرهای گازی و توضیحاتی درباره ترکیبات شیمیایی، ویژگی‌ها، مزایا، معایب و کاربردهای هر کدام ارائه داده‌ایم تا در انتخاب بهترین گزینه فنی، اقتصادی و زیست محیطی شما را کمک کرده باشیم.
آنچه در ادامه می‌خوانیم:
معرفی انواع گاز کولر گازی
اولین مرحله برای شناخت بهترین گاز، آشنایی با انواع آن است. گازهای مصرفی اکثرا از خانواده هیدروکربن‌ها یا ترکیبات فلوئورینه تشکیل شده‌اند و هر کدام برای نسل خاصی از کولر طراحی شده‌اند.
گاز R22: قدیمی اما رایج
گاز R22 که با نام تجاری «فریون» هم شناخته می‌شود، از اولین گازهایی بود که در کولرهای گازی خانگی استفاده شد. این گاز از ترکیبات کلروفلوئوروکربن (CFC) ساخته شده و قابلیت خنک‌کنندگی بالایی دارد. سال‌ها در مدل‌های مختلف کولرهای گازی پنجره‌ای، ایستاده و دیواری استفاده شده است.
با وجود عملکرد مناسب، R22 به دلیل آسیب جدی به لایه اوزون و ایجاد خطرات محیط‌زیستی، به تدریج از خط تولید شرکت‌ها حذف شد و بسیاری از کشورها استفاده از آن را ممنوع اعلام کردند. با این حال، در بازار ایران هنوز کولرهایی وجود دارند که از این گاز استفاده می‌کنند و خدمات شارژ آن نیز همچنان ارائه می‌شود.
گاز R410A: جایگزینی سبزتر برای R22
پس از ممنوعیت تدریجی R22، گاز R410A به عنوان جایگزینی کم‌خطرتر معرفی شد. این گاز ترکیبی از دو نوع گاز هیدروفلوئوروکربن (HFC-125 و HFC-32) است و برخلاف R22، تأثیری مستقیم بر لایه اوزون ندارد. توان سرمایشی این گاز بالاتر بوده و در فشارهای بالاتری نیز کار می‌کند، بنابراین سیستم‌هایی که با R410A طراحی شده‌اند، به تجهیزات فنی متفاوتی نیاز دارند.
کار با این گاز نیاز به دانش و ابزار خاص دارد و نمی‌توان آن را در سیستم‌هایی که برای R22 طراحی شده‌اند استفاده کرد. همچنین، نسبت به نسل قبلی، به دما و فشار حساس‌تر بوده و در نتیجه فرآیند شارژ آن باید با دقت بالایی انجام شود.
گاز R32: نسل جدید، کارایی بیشتر و ضرر کمتر
یکی از جدیدترین و محبوب‌ترین گازهای کولر گازی، گاز R32 است. این گاز به تنهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد (نه ترکیبی) و نسبت به R410A ضریب کارایی بالاتر و اثر گلخانه‌ای کمتری دارد. این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ کولرهای گازی مانند پاناسونیک، ال‌جی و هایسنس به استفاده از R32 روی بیاورند.
R32 نه‌تنها در مصرف انرژی بهینه‌تر عمل می‌کند، بلکه از نظر نگهداری و میزان شارژ نیز نیاز به حجم کمتری دارد. البته یکی از محدودیت‌های آن، اشتعال‌پذیری نسبی است؛ بنابراین در نصب و تعمیر، رعایت نکات ایمنی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
گاز R290: طبیعی و دوست‌دار محیط زیست
R290 در واقع همان پروپان تصفیه‌شده است. این گاز، یکی از گزینه‌های بسیار پاک و کم‌ضرر برای محیط زیست به‌شمار می‌رود و پتانسیل گرمایش جهانی بسیار پایینی دارد. عملکرد سرمایشی آن فوق‌العاده است و برای سیستم‌هایی طراحی می‌شود که با ایمنی بالا کار می‌کنند.
با اینکه استفاده از R290 هنوز در کولرهای گازی خانگی چندان فراگیر نشده، اما در دستگاه‌های صنعتی و بعضی از برندهای خاص به‌کار گرفته می‌شود. میزان اشتعال‌پذیری بالایی دارد و به همین دلیل در شرایط خاص و با نظارت افراد حرفه‌ای باید استفاده شود.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل تنظیم کولر گازی
بهترین نوع گاز کولر چیست؟
پاسخ به این سؤال که "بهترین نوع گاز کولر گازی کدام است؟" به‌صورت یک‌خطی ممکن نیست. واقعیت این است که انتخاب بهترین نوع گاز به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله نوع و مدل کولر گازی، موقعیت جغرافیایی محل استفاده، میزان استفاده، حساسیت‌های محیط‌زیستی، هزینه‌های نگهداری و در دسترس بودن گاز در بازار. بنابراین، گازی که برای یک خانواده در تهران مناسب است، ممکن است در منطقه‌ای گرمسیر مانند اهواز یا در فضایی صنعتی، کارایی مطلوبی نداشته باشد.
معیارهایی که در انتخاب گاز مناسب برای کولر مهم هستند
قبل از هر چیز، باید شرایط سیستم سرمایشی بررسی شود. بسیاری از کولرهای گازی قدیمی فقط با گاز R22 سازگار هستند و نمی‌توان آن‌ها را به سادگی با گازهای جدید شارژ کرد. این موضوع به طراحی کمپرسور، فشار کاری سیستم و حتی نوع لوله‌کشی داخلی دستگاه هم بستگی دارد. بنابراین هر گونه تصمیم‌گیری برای تغییر نوع گاز باید با بررسی فنی دستگاه انجام شود.
بازده انرژی و مصرف برق نیز معیار مهمی به‌شمار می‌رود. گازهای جدیدتر مانند R410A و R32 به دلیل ضریب بهره‌وری بالاتر، در مصرف برق صرفه‌جویی ایجاد می‌کنند. در نتیجه در بلندمدت، هزینه کمتری برای مصرف‌کننده خواهند داشت. این گازها معمولاً عملکرد پایدارتری دارند، مخصوصاً در مناطقی با نوسانات دمایی بالا.
یکی دیگر از فاکتورهای کلیدی، اثرات زیست محیطی گاز است. بسیاری از مصرف‌کنندگان در پروژه‌های بزرگ ساختمانی یا نهادهای دولتی، به دنبال استفاده از گازهایی هستند که اثر گلخانه‌ای کمتری داشته و به تخریب لایه اوزون کمک نمی‌کنند. گازهایی مانند R32 و R290 در این زمینه عملکرد بسیار بهتری دارند و آینده سیستم‌های سرمایشی نیز به سمت استفاده از این گازها می‌رود.
بیشتر بخوانید: علت سوختن کمپرسور کولر گازی چیست؟
مقایسه فنی انواع گاز کولر گازی
برای تصمیم‌گیری آگاهانه، در ادامه مقایسه‌ای میان گازهای رایج ارائه شده است تا تصویر بهتری از تفاوت‌ها ایجاد شود:
| نوع گاز |
کارایی سرمایشی |
مصرف انرژی |
سازگاری زیست‌محیطی |
اشتعال‌پذیری |
استفاده رایج |
| R22 |
متوسط تا بالا |
متوسط |
بسیار مضر |
ندارد |
کولرهای قدیمی |
| R410A |
بالا |
نسبتاً کم |
بدون تخریب لایه اوزون |
ندارد |
کولرهای جدیدتر |
| R32 |
بسیار بالا |
کم |
بسیار مناسب |
دارد |
کولرهای مدرن |
| R290 |
بسیار بالا |
کم |
عالی |
بالا |
سیستم‌های صنعتی و پیشرفته |
هزینه شارژ و نگهداری گاز کولر گازی
وقتی صحبت از انواع گاز کولر گازی می‌شود، صرف نظر از نوع و کارایی آن، موضوع هزینه و نگهداری همیشه دغدغه مهمی برای افراد است. فرقی نمی‌کند دستگاهی مدرن در یک برج مسکونی شارژ شود یا یک کولر دیواری ساده، در هر صورت، شارژ گاز و سرویس دوره‌ای آن باید مقرون‌به‌صرفه، در دسترس و ایمن باشد.
هزینه گازهای رایج
در بازار امروز ایران، گاز R22 به دلیل قدیمی بودن سیستم‌هایی که با آن کار می‌کنند، معمولاً ارزان‌تر از سایر گزینه‌هاست. اما در عین حال چون تولید جهانی این گاز کاهش یافته، گاهی دسترسی به آن دشوار و قیمتش نوسانی است. گاز R410A و R32 قیمت بالاتری دارند اما مزیت‌شان این است که مصرف انرژی دستگاه‌هایی که با این گازها کار می‌کنند، پایین‌تر است و در بلندمدت هزینه آن‌ها جبران می‌شود.
نکته مهم دیگر، نیاز به تجهیزات خاص برای شارژ بعضی از گازهاست. مثلاً برای شارژ کولری که از R410A استفاده می‌کند، باید ابزار دقیق‌تری برای کنترل فشار و تخلیه هوا در اختیار متخصص باشد. این یعنی هزینه نصب یا سرویس می‌تواند بالاتر باشد.
دسترسی به گاز در بازار
گازهایی مانند R22 و R410A همچنان در بازار ایران در دسترس هستند. اما R32 و R290 مهمان‌های تازه رسیده‌ای هستند. برای همین هم ممکن است در بعضی مناطق، شارژ این گازها نیاز به سفارش از تامین‌کننده‌ای خاص داشته باشد. در نتیجه افرادی که کولر گازی جدید با گازهای مدرن تهیه می‌کنند، باید از امکان تامین آن در آینده اطمینان داشته باشند.
میزان نیاز به شارژ مجدد
هر نوع گاز بسته به ظرفیت سرمایشی و میزان استفاده از دستگاه، پس از مدت مشخصی نیاز به شارژ دارد. گازهای جدید مانند R32 به دلیل بهره‌وری بیشتر، معمولاً مقدار کمتری نیاز دارند و با همان حجم، سرمایش بهتری فراهم می‌شود. این یعنی در طول زمان دفعات کمتری به شارژ نیاز خواهد بود.
نقش متخصص در انتخاب و شارژ گاز
درست است که اطلاعات عمومی می‌تواند در تصمیم‌گیری کمک کند، اما در نهایت، ارزیابی دقیق دستگاه توسط متخصصان کولر گازی تعیین می‌کند که چه گازی برای آن مناسب‌تر است. شارژ اشتباه یا استفاده از گاز نامناسب می‌تواند عملکرد دستگاه را کاهش داده و حتی به آن آسیب وارد کند.
اگر دستگاه شما نیاز به شارژ گاز دارد، می‌توانید فرآیند بررسی مدل کولر، انتخاب نوع و شارژ گاز را به متخصصان سپرد.
در بازار آنلاین خدمات سنجاق، با ثبت رایگان سفارش می‌توان از چندین متخصص کولر گازی پیشنهاد قیمت گرفت، پروفایل و امتیاز آن‌ها را بررسی و در نهایت، مناسب‌ترین فرد را برای انجام سرویس انتخاب کرد.
برای شروع کافی است وارد سایت یا اپلیکیشن سنجاق شوید و سفارش خود را ثبت کنید.
نکات مهم برای نگهداری بهتر از کولر گازی و گاز آن
کارایی و دوام کولر گازی تنها به انتخاب نوع گاز آن بستگی ندارد، بلکه نحوه استفاده و رسیدگی به دستگاه نیز نقش اساسی در عملکرد بلندمدت آن دارد. اگر نکات نگهداری رعایت نشود، حتی پیشرفته‌ترین کولرها هم ممکن است خیلی زود نیاز به تعمیر یا تعویض پیدا کنند.
نظافت فیلترها
فیلترهای هوای کولر گازی باید به طور مرتب تمیز شوند. تجمع گرد و غبار روی فیلترها باعث فشار بیشتر بر کمپرسور و در نتیجه افت عملکرد سیستم می‌شود. این موضوع به‌خصوص روی مصرف گاز و سرد شدن فضا تاثیرگذار است.
نصب کندانسور در سایه
اگر یونیت خارجی (کندانسور) در فضای باز و زیر آفتاب مستقیم نصب شده باشد، بازدهی کولر کاهش می‌یابد. نصب سایبان یا قرار دادن کندانسور در مکانی زیر سایه، می‌تواند مصرف انرژی را کم و به حفظ فشار گاز کمک کند.
بررسی دوره‌ای توسط متخصص
بررسی فشار گاز و سلامت کمپرسور بهتر است هر سال پیش از شروع فصل گرما انجام شود. این بررسی کمک می‌کند تا نشتی احتمالی یا کاهش تدریجی گار زودتر تشخیص داده شود و از آسیب جدی به دستگاه جلوگیری شود.
استفاده در زمان مناسب
استفاده مداوم و بدون وقفه از کولر گازی باعث گرم شدن کمپرسور و استهلاک سریع‌تر قطعات می‌شود. با تنظیم تایمر یا استراحت دادن به دستگاه در برخی ساعات، طول عمر آن افزایش می‌یابد.
جمع‌بندی
شناخت ویژگی‌های انواع گاز کولر گازی، توجه به ظرفیت سرمایشی، سازگاری با محیط زیست و هزینه‌ها عواملی هستند که در انتخاب نهایی گاز نقش دارند.
اگر کولر گازی نیاز به بررسی تخصصی، شارژ گاز یا سرویس دوره‌ای دارد، در سنجاق می‌توان با چند کلیک، سفارش خدمات را ثبت کرد و با بررسی متخصصان و نهایی سازی سفارش، خدمتی سریع و مطمئن را تجربه کرد.
