جنس لوله چه اهمیتی دارد؟

پی‌وی‌سی PVC

پی‌وی‌سی مخفف کلمه‌ی پلی‌وینیل کلراید (Polovinyl Chloride) است. از انواع مختلف لوله‌های پلاستیکی که در توزیع آب استفاده می‌شود، پی‌وی‌‌سی کاربردهای لوله‌کشی زیادی دارد؛ از استفاده آن به عنوان لوله‌ی آب گذر (قسمت فوقانی لوله‌ کشی که به روشویی‌ها یا کف حمام و وان وصل می‌شوند.) گرفته تا لوله‌های اصلی آب. بیشترین استفاده‌ آن در لوله‌های آبیاری، خانگی، و لوله‌کشی آبرسانی ساختمان است. پی‌وی‌سی همچنین در سیستم‌های استخر و آب گرم بسیار رایج می‌باشد. پی‌وی‌سی اغلب رنگ سفید دارد ولی امکان این‌که رنگ متفاوتی داشته باشد هم وجود دارد. اصولا می‌توانید از روی رنگ و علامت‌های روی آن تشخیص بدهید که برای چه هدفی استفاده می‌شود. برای مثال، از لوله‌های بنفش با نوشته‌های سیاه روی آن برای انتقال آب بازیافت شده استفاده می‌شود. پی‌وی‌سی همچنین ضخامت‌های مختلفی دارد که به آنها برنامه گفته می‌شود(schedule) و برنامه 40 رایج‌ترین نوع استفاده شده در توزیع آب می‌باشد.

از پی‌وی‌سی معمولا فقط برای لوله‌های آب سرد استفاده می‌شود. بسیاری از سازمانهای نظام مهندسی از آنجایی که گرما در نهایت باعث شکستن این پلاستیک می‌شود، استفاده از پی‌وی‌سی را برای لوله‌های آب گرم ممنوع کرده‌اند. همیشه قبل از استفاده پی‌وی‌سی برای خطوط آبرسانی گرم، محدودیت‌های قانونی محل خود را مطالعه بکنید.

در صورتی که از لوله‌های پی‌وی‌سی در یک ساختمان هم برای آب آشامیدنی و هم غیر آشامیدنی استفاده شود، باید حتما به صورت واضحی آنها را برچسب و نام‌گذاری کرد.  در اتصالات پی‌وی‌سی از یک بتونه برای نرم کردن پی‌وی‌سی استفاده می‌شود و سپس چسب پی‌وی‌سی زده می‌شود تا وسیله اتصال و لوله را باهم ذوب کرده و ترکیب بکند.

سی‌پی‌وی‌سی CPVC

سی‌پی‌وی‌سی مخفف کلمه‌ی پلی‌وینیل کلراید کلر شده (chlorinated polyvinyl chloride) است. این ماده اصولا (ولی نه همیشه) پلاستیکی به رنگ کرمی یا رنگ عاج است. این نوع لوله می‌تواند دماهایی تا سقف 180 درجه فارنهایت را تحمل کند (البته به برنامه یا ضخامت بستگی دارد). به این دلیل از این لوله‌ها می‌توان برای آب سرد و گرم داخل خانه‌ها یا خانه‌های سیار استفاده کرد. قطر خارجی سی‌پی‌وی‌سی همانند لوله‌های مسی و پلی‌اتلین است، به این خاطر وسیله اتصالِ فشار مناسبی که برای آنها استفاده می‌شود (مانند وسیله اتصال sharkbite) برای سی‌پی‌وی‌سی نیز مناسب هستند.

مانند پی‌وی‌سی، در هنگام ایجاد اتصالات سی‌پی‌وی‌سی، باید از بتونه و چسب استفاده کنید. با اینحال مطمئن شوید که روی چسبی که استفاده می‌کنید، نوشته شده باشد که بر روی سی‌پی‌وی‌سی نیز جواب می‌دهد. این نوع چسب اصولا رنگ متفاوتی ، مانند نارنجی، دارد تا بفهمید که از آن برای سی‌پی‌وی‌سی می‌توان استفاده کرد. چسب‌های "همگانی" نیز وجود دارند که به نحوی طراحی شده‌اند که بتوان از آنها روی انواع مختلفی از لوله‌های پلاستیکی استفاده کرد.

پی‌ای‌ایکس PEX

پی‌ای‌ایکس مخفف پلی‌اتلین با اتصال عرضی یا اکس‌ال‌پی‌آی  است، ولی به یاد سپردن پی‌ای‌ایکس بسیار آسان‌تر است. از پی‌ای‌ایکس معمولا برای آب گرم و سرد در خانه‌ها استفاده می‌شود. و همچنین به خاطر مقاومت آن در برابر دماهای گرم و سرد، در سیستم‌های گرمایشی هیدرولیک (مانند سیستم‌های گرمایش از کف رادیاتوری) استفاده می‌شود. از پی‌ای‌ایکس امروزه به خاطر قیمت ارزان و رقابتی، راحتی استفاده و طول لوله‌های درازی که می‌تواند داشته‌باشد، استفاده‌ی بسیار وسیعی می‌شود. پی‌ای‌ایکس را می‌توان به روش‌های مختلف زیادی اتصال داد؛ مانند وسیله‌ی اتصال فشار مناسب و ابزار مخصوص پی‌ای‌ایکس که به همراه حلقه‌های فشاری برای ایمن کردن اتصالات، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

لوله‌ مسی

این نوع از لوله‌ها اغلب برای توزیع آب گرم و سرد استفاده می‌شود، و همچنین از آنها مرتبا در سیستم‌های تهویه مطبوع یا HVAC برای خطوط برودتی استفاده می‌شود. اگرچه زمانی از آنها در لوله‌کشی گازی نیز استفاده می‌شد، ولی الان این مورد غیر قانونی می‌باشد. لوله‌کشی مسی در هر دو مورد زیر‌زمینی و روی زمینی کاربرد دارد؛ ولی مس می‌تواند تحت تاثیر بعضی از خاک‌ها قرار بگیرد، از این رو در استفاده زیرزمینی باید پوشش مناسب روی آن کشیده شود. به خاطر قیمت مس و زمان کار طولانی‌تر در نصب آن، خیلی از سازنده‌ها به توزیع‌کننده‌های آب جایگزین، مانند پی‌ای‌ایکس روی می‌آورند.

لوله‌های مسی در ضخامت‌های مختلف موجود هستند که با حروف M و L و K مشخص می‌شوند. M نازک‌ترین ضخامت لوله‌های مسی است. لوله‌های مسی را می‌توان به روش‌های مختلف اتصال داد، مانند اتصالات فشاری یا مشعل لحیم‌کاری که با آن می‌توانید با لحیم‌کاری ثانویه لوله‌ها را متصل کنید. 

لوله‌های گالوانیزه 

لوله‌های فولادی یا آهنی گالوانیزه شده با پوشش روی. این پوشش گالوانیزه از زنگ زدگی لوله توسط آب جلوگیری می‌کند. به خاطر میزان کاری که برای برش، بندکشی و نصب لوله‌های گالوانیزه لازم است، به ندرت از آن در خانه‌ها استفاده می‌شود؛ به جز استفاده‌ی محدود از آن در هنگام ترمیم و بازسازی.

با این‌حال لوله‌های گالوانیزه شده هنوز هم رابط امنی برای انتقال آب آشامیدنی محسوب می‌شود و در توزیع‌های آب در موارد تبلیغاتی بزرگ هم دیده می‌شود. 

این مقاله ترجمه‌ای است از: Materials Used in Water Supply Pipes

عکس: Laird Madison on Unsplash