تخریب ساختمان

همانطور که می دانیم هر ساختمان یا سازه دارای طول عمر مشخصی ا‌ست که به‌عنوان عمر طراحی شناخته می‌شود. مثلا ممکن است یک ساختمان با توجه به طول عمر برای 80 - 100 سال، طراحی شده باشد. وقتی عمر این طراحی ساختمان به پایان رسید، یعنی سازه دیگر برای زندگی و ساختمان‌های همسایه ایمن نیست و اینجاست که خدمات تخریب ساختمان در پروژه‌های شهرسازی نیاز می‌شود. البته  تخریب کردن ساختمان می‌تواند دلایل بیشتری جدا از خراب کردن ساختمان فرسوده داشته باشد، گاهی نیاز است تا ساختارهای قدیمی جایگزین سازه‌های جدید شوند و مثلا سازه‌های کوچک برای ساختن سازه‌های بزرگ و غیره تخریب می‌شوند. گاهی هم سازه پایداری خود را از دست داده و یا آسیب ساختاری دارند که نیاز به بازسازی کلی آن‌ها احساس می‌شود.

پیش‌نیازهای تخریب ساختمان

اساسا تخریب هر بنایی به فرآیند از بین بردن یا تخریب سازه پس از عمر مفید آن با روش‌های از پیش برنامه‌ریزی شده و کنترل‌شده گفته می‌شود. یعنی یک پروژه تخریب کردن ساختمان پیش‌نیازهای مختلفی دارد، مثل: نقشه‌برداری، حذف مواد خطرناک، تهیه طرح و اقدامات ایمنی. درواقع قبل از اتمام نقشه سایت جدید، یک طرح تخریب تهیه می‌شود تا مجوز تخریب سازه‌های یک ملک در آماده‌سازی برای ساخت جدید فراهم شود و صفر تا 100 تخریب را مدیریت کند. در طرح تخریب مشخص خواهد شد که کدام سازه‌ها باید از بین بروند یا حصارکشی گل‌و‌لای و درخت و اقدامات کنترل فرسایش و تعدیل رسوب چگونه خواهد بود.

جدا از طی مراحل قانونی و اخذ پروانه ساخت از شهرداری، قبل از هرگونه تخریب و نوسازی ساختمان ‌های کلنگی و قدیمی یا اساسا انجام هرگونه فعالیت تخریب، مراحل زیادی وجود دارد که حتما باید از قبل انجام شود، از جمله کاهش آزبست، از بین بردن مواد خطرناک یا تنظیم شده، ارسال اطلاعیه‌های لازم به ساختمان‌های مجاور، قطع خدمات آب و برق و گاز از پشت کنتور و انتقال کنتور در صورتی که در داخل ساختمان باشد و درخواست قطع انشعابات گاز از اداره گاز محل، طعمه‌گذاری جوندگان و ایجاد سایت خاص برنامه‌های ایمنی و کاری. باز کردن تمامی شیرآلات و تجهیزات برقی و مکانیکی مثل آب گرمکن، پکیج، کولر آبی، کولر گازی، فن‌های سرویس بهداشتی و آشپزخانه، هود، کابینت‌های آشپزخانه و سینک، روشویی، سینک ظرفشویی، اجاق شومینه، گاز رومیزی و حتی باز کردن لامپ‌ها و جدا کردن کلید پریزها و لوسترها و چراغ‌های حبابی داخل و خارج ساختمان نیز برای امنیت تخریب مهم است و اساسا بخشی از پروتکل ایجاد حریم ایمن طبق ضوابط شهرداری و مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان محسوب می‌شود مخصوصا در تخریب بنا با دیوار مشترک.

جداسازی شیشه‌ها از درها و پنجره‌ها جداسازی درهای چوبی و آهنی بازشو و پنجره‌ها و برداشتن عایق رطوبتی بام و مصالح شیب‌بندی هم از دیگر موارد الزامی پیش از شروع یک پروژه تخریب سازه است. بر اساس دیگر معیارهای اقدامات ایمنی در تخریب همچنین مهم است که کار تخریب از بالای سازه آغاز شود و به سمت پایین ادامه یابد. دروقع نباید بتن سنگ‌تراشی و سایر مواد جداشده در مقادیری جمع شوند که ثبات هر کف یا تکیه‌گاه سازه‌ای را به خطر بیندازد. کپسول آتش نشانی، کمربندایمنی، دستکش ایمنی، کفش ایمنی، کلاه ایمنی، عینک ایمنی، لباس کار مناسب تخریب، نردبان دو طرفه استاندارد، داربست فلزی، نرده‌بان یک طرفه بلند و کوتاه هم همه از الزامات وسایل ایمنی در تخریب هستند.

چه زمانی کار  تخریب با انفجار انجام می‌شود؟

البته برای ساختمان‌های کوچک، مانند خانه‌هایی که فقط دو یا سه طبقه هستند، پروژه تخریب یک روند ساده است. این ساختمان‌ها معمولا با استفاده از تجهیزات بزرگ هیدرولیکی مثل جرثقیل، بیل یا بولدوزر به‌صورت دستی یا مکانیکی تخریب می‌شوند. ساختمان‌های بزرگتر ممکن است نیاز به استفاده از یک توپ تخریب داشته باشند، یعنی وزنه سنگینی که بر روی کابلی قرار داده می‌شود که توسط جرثقیل به داخل ساختمان اصابت می‌کند. در روش‌های جدیدتر همچنین ممکن است از قیچی‌های هیدرولیک چرخشی و سنگ‌شکن‌های خاموش متصل به بیل مکانیکی برای برش یا شکستن چوب، فولاد و بتن به‌کار رفته در ساختمان استفاده شود. روش تخریب با انفجار و تخریب ساختمان با استفاده از مواد منفجره نیز برای سازه‌های ساختمانی عظیم و غول‌پیکر کاربرد دارد. در روش انفجار ساختمان مهم است که کارشناس تخریب پس از اتمام کار حتما اطمینان حاصل کند که مواد منفجره عمل‌نکرده‌ای در محیط باقی نمانده باشد.

تخریب ساختمان بتنی و کلنگی

روش‌ها و انواع تخریب بسته به قدمت ساختمان، جنس و مکان آن متفاوت خواهد بود. مثلا شیوه و روش اجرای تخریب ساختمان کلنگی و تخریب ساختمان بتنی تفاوت‌هایی دارد و ممکن است بسته به نظر مهندسان هرکدام از روش‌های تخریب داخلی که عبارت است از جدا کردن قسمت‌های داخلی یک سازه با حفظ فضای بیرونی ، تخریب انتخابی، تخریب ساختارشکنی، تخریب کامل، تخریب مکانیکی، انفجار یا استفاده از جرثقیل و توپ تخریب استفاده شود. واقعیت این است که در انتخاب روش تخریب مهم است که آیا پروژه تخریب در حال آماده‌سازی برای یک پروژه نوسازی است یا خیر.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید روش تخریب موسوم به ساختارشکنی ساختمان با هدف به حداقل رساندن میزان مصالح به محل دفن زباله به‌کار می‌رود. به عبارت دیگر این روش سبز با حذف مواد بر اساس نوع مواد و تفکیک آن‌ها برای استفاده مجدد یا بازیافت اجرایی می‌شود. با برنامه‌ریزی مناسب، این روش منجر به نرخ انحراف محل دفن زباله شده و در برخی موارد بیش از 90٪ کل ساختمان و محتوای آن را هم پوشش می‌دهد، درحالیکه در مقایسه با دیگر شیوه‌های تخريب ساختمان، میزان انتشار CO2 حاصل از حذف ساختمان را بسیار کاهش می‌دهد.

تخریب ساختمان با دیوار مشترک

در خصوص تخریب ساختمان با دیوار مشترک هم مهم است که ابتدا با کنترل اندازه درز انقطاع و ضخامت دیوار میزان تخریب و تراشیدن دیوار تخمین زده شود. چنانچه با تراشیدن لایه نازک‌کاری دیوار امکان تخریب ساختمان مورد نظر تامین می‌شود، تنها کافی ا‌ست که برای انجام کار از همسایه یک رضایت محضری گرفته شود، اما اگر تخریب بخشی از دیوار ضروری تشخیص داده شود، علاوه بر اخذ رضایت محضری از همسایه، باید دستور‌العمل و پروتکل پایدارسازی دیوارها و گود نیز توسط از مهندس محاسب به مجری طرح ابلاغ و روی رعایت آن‌ها نظارت شود.